+- Rasit Tunca Net (https://www.rasittunca.net)
+-- Forum: GENEL KÜLTÜR BİLGİLERİ (https://www.rasittunca.net/forumdisplay.php?fid=10)
+--- Forum: YAZARLAR BÖLÜMÜ (https://www.rasittunca.net/forumdisplay.php?fid=246)
+---- Forum: Biyografiler (https://www.rasittunca.net/forumdisplay.php?fid=249)
+---- Thread: Sadri Alışık Kimdir? Biyografisi (/showthread.php?tid=22112)
Sadri Alışık Kimdir? Biyografisi - RasitTunca - 08-23-2023
Sadri Alışık Kimdir? Biyografisi
Sadri Alışık, kimlik adıyla Mehmet Sadrettin Alışık (5 Nisan 1925, İstanbul - 18 Mart 1995, İstanbul), Türk tiyatrocu, sinema oyuncusu ve komedyendir.[1]
1964'ten başlayarak canlandırdığı Turist Ömer ve Ofsayt Osman tipleriyle tanındı. Yaşamı boyunca 200'ü aşkın filmde rol aldı.
Hayatı
5 Nisan 1925 yılında İstanbul'da, Paşabahçe, Beykoz'da doğdu. Annesi Saffet Hanım, babası Kaptan Rafet Bey'dir.[2] Çocukluk yıllarında tiyatroya ilgi duydu; okul piyeslerinde rol aldı. Sahneye ilk defa 1939'da Eminönü Halkevi'nde amatör olarak çıktı. Beykoz Ortaokulundan (bugünkü adıyla Ziya Ünsel İlköğretim Okulu)[3] ve ardından İstanbul Erkek Lisesinden mezun oldu.
Lise yıllarında Cağaloğlu Halkevi'nde tiyatro eğitimine başladı. Bu arada Ankara Devlet Konservatuvarı sınavına girip kazanmasına rağmen gözleri miyop olduğu için kayıt yaptıramadı ve İstanbul'a dönüp tiyatroya halkevinde devam etti.[4] Bir süre Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümünde eğitim gördü.[5]
Profesyonel oyunculuğa 1943'te Raşit Rıza Tiyatrosu'nda başladı. Onu halkevindeki bir oyunda izleyen ve beğenen sinema yönetmeni Faruk Kenç'in teklifi üzerine 1944 yılında Günahsızlar adlı filmde rol alarak sinemaya başladı. 19 yaşına iken çevirdiği bu film ile tanındı. Üç yıllık askerlik dönemi nedeniyle bu filmin ardından sinemaya ara verdi. 1950'li yıllarda sinemaya döndüğünde Yeşilçam filmlerinde daha çok yan rollerde görev aldı. Özellikle tarihî filmlerde küçük rollerde oynadı.[4]
1951’de Küçük Sahne Tiyatrosu’nun kadrosuna girdi. Küçük Sahne’nin ardından Karaca, Site, Oda, Kent Oyuncuları ve Oraloğlu tiyatrolarında pek çok oyunda rol aldı. Bu dönemde ayrıca yerli ve yabancı filmlere seslendirme yaptı.[4] 1951'de ilk evliliğini tiyatro sanatçısı Neriman Esen ile yaptı. Bu evlilik 1957'de sona erdi.[6]
1950'lerin sonunda sinema filmlerindeki rolleri büyümeye başladı. Başrolde oynadığı ve bir sokak şarkıcısını canlandırdığı Hicran Yarası filmi o yılın en çok izlenen iki filminden biri oldu. Aynı yıl Kurtuluş Savaşı'nı anlatan Düşman Yolları Kesti ve Kalpaklılar filmlerinde birbirinden zıt karakterler canlandırdı. 1959 yapımı Zümrüt filmindeki "Doktor Fuat" rolü ile Gazeteciler Cemiyeti Türk Film Festivali’nde en iyi erkek oyuncu ödülüne değer görüldü. Aynı yıl Yalnızlar Rıhtımı filminde Çolpan İlhan ile başrolleri paylaştı ve rol arkadaşı Çolpan İlhan ile 20 Ağustos 1959'da evlendi. Bu evlilikten oğulları Kerem Alışık (1960) dünyaya geldi.
1960'ların başında ya paraya, kumara kadına düşkün kötü adam ya da salon komedilerinde sevimli delikanlı, jönün sempatik arkadaşı rollerinde oynadı. 1961’de çekilen Nejat Saydam'ın yönettiği, başrollerinde Ayhan Işık ve Belgin Doruk Küçük Hanımefendi filminde canlandırdığı Bülent Soysal karakteri Alışık'ın film yıldızlığına yükselişinde ilk basamak oldu.[4] Filmin başarısı üzerine serinin diğer filmleri çekildi. Devam filmlerinde Bülent karakterinin hikâyedeki yeri ve önemi giderek arttı.
"Turist Ömer" serisi
Sadri Alışık ile özdeşleşmiş olan Turist Ömer karakteri
Sadri Alışık'ın canlandırdığı Turist Ömer karakteri ilk defa 1963 yılında Ayhan Işık'ın başrolde olduğu Helal Olsun Ali Abi adlı polisiye-komedide bir yan karakter olan "Turist Ömer" rolünü canlandırdırmasıyla başladı. Yönetmen Hulki Saner'in amcası Rasih Bey'den[7] esinlenerek yarattığı bu karaktere Sadri Alışık da bir asker arkadaşından esinlendiği çarpık selamı ve kendi gözlemlerini kattı.[4] Bu filmin başarısının ardından 1964’te Yeşilçam’ın popüler çocuk yıldızı Ayşecik ile Turist Ömer'i bir araya getiren ve Turist Ömer'in yine yan karakter olduğu Ayşecik Cimcime Hanım ve Ayşecik Çıtı Pıtı Kız filmleri çekildi. Bu filmlerin gişedeki başarısından üzerine Alışık, 1964 yılında Turist Ömer'in ana karakter olduğu Turist Ömer filminde başrol oynadı. Alışık, ilk Turist Ömer filminden sonra on yıl içinde 7 filme ulaşacak olan Turist Ömer serisinde başrol oynadı ve geniş kitleler tarafından tanınıp sevildi.
"Avare" karakteri
Toplam on yedi film çektiği 1964 yılı, Sadri Alışık'ın kariyerinin en üretken yılı idi. 1964 yılında başrolde oynadığı filmlerden birisi de 1951 yapımı Aware adlı Hint filminden uyarlanan Avare (1964) filmi idi. Alışık, bu filmle birlikte avare, gariban karakterler ile özdeşleşti.[4] Bu filmdeki repliklerinden biri zaman içinde ikonlaşarak Sadri Alışık imajının bir parçası oldu:
“ ...Sokak köpeklerine selam vermek, adam olmaya çeyrek var demektir! „
"Ofsayt Osman" karakteri
1965’te Şaka ile Karışık filminde Ofsayt Osman karakterini canlandırdı. Özellikle filmin final sahnesindeki performansı çok beğenildi.[8] Film, hiçbir işte başarılı olamamasından, "hiç gol atamamasından" dolayı adı Ofsayt'a çıkmış sevimli bir serseri tipi olan Osman'ın şu repliği ile hatırlandı:
“ Bu da mı gol değil be? Adaletine insanlığına kurban olayım hâkim bey bu da mı gol değil?" [8] „
"Haşmet İbriktaroğlu" karakteri
1966 yılında kara-komedi tarzındaki Ah Güzel İstanbul filminde Ayla Algan ile başrolü paylaştı. Alışık'ın canlandırdığı varını yoğunu miskinliği yüzünden kaybetmiş Haşmet İbriktaroğlu karakteri, Türk sinema tarihinin en kült karakterlerinden birisi haline geldi.[9]
Müzisyenliği
Alışık, 1964-1970 yılları arasında filmlerde seslendirdiği şarkılardan oluşan üç kırkbeşlik plak çıkardı. 1968 yılında ise hem şarkı söylediği hem de hikâyeler anlattığı gazino programlarına başladı. Gösterisini tek kişilik bir piyese çeviren Alışık, 1980’e kadar sürdürdüğü gazino programlarını "dünün meddahını bugüne uyarlamak istedim" diye anlatmıştır. Sahne şovunda anlattığı "Müjgan" hikâyesi çok beğenilince 1970’te Ah Müjgan Ah adıyla sinemaya aktarılmıştır.[4] Gazino programlarının ardından şarkıcılığını öne çıkardığı Acı İle Karışık (1969), Menekşe Gözler (1969), Üvey Ana (1971) gibi filmler çevirdi.
Son filmleri
Alışık, Afacan Küçük Serseri'deki rolüyle 1971 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu ödülünü kazandı. 1970'li yılların ikinci yarısında Yeşilam filmlerinin seyirci kitlesi azalmaya başlayınca gazino programlarına ağırlık verdi. 1977'de Atıf Yılmaz'ın yönettiği Acı Hatıralar filminden başrol oynadıktan sonra sinemaya 9 yıl ara verdi. Yakın dostu Ayhan Işık’ın 1979'da ölümü ile çok sarsıldı ve adeta hayat küsen sanatçı 1986'da Şalvar Bank filmi ile sinemaya geri döndü.
Son zamanları
1986'nın ardından, geçirdiği karaciğer rahatsızlığı sebebiyle oyunculuğa yeniden ara verdi. 1990’da dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın sağladığı imkanlarla karaciğer nakli için ABD'ye gitti.[10] Döndükten sonra bir özel televizyon kanalında Sadri Alışık Halk Show adlı bir program sundu ancak ilk sezonun tamamlanınca bu programdan ayrıldı.
Uzun bir hastalık döneminin ardından 1994 yılında son filmi Yengeç Sepeti'ni çekti. Bu filmindeki rolüyle de Mehmet Aslantuğ'la beraber 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü'nü kazandı.
Alışık, ağırlıklı olarak İstanbul için yazdığı şiirlerinin toplandığı bir şiir kitabı yayımlamış ve yağlı boya ve kara kalem tablolara da imza atmıştır.
Vefatı
Sadri Alışık'ın eşi Çolpan İlhan ile birlikte yattığı Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri, İstanbul
Karaciğer, böbrek ve solunum yetmezliği ile kemik iliği hastalığı nedeniyle tedavi görmekte olan Alışık, 18 Mart 1995 tarihinde İstanbul’da 69 yaşında yaşamını yitirdi. Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Sanatçının anısına, eşi Çolpan İlhan tarafından kurulan Sadri Alışık Kültür Merkezi'nce her yıl Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri verilmektedir.
Üzerine Yapılmış Akademik Çalışmalar
Sadri Alışık üzerine Türk Sinemasında Erkek Yıldız Olgusu[11] ve Yeşilçam'da kural dışı bir yıldız: Sadri Alışık adlı yüksek lisans tezleri hazırlanmıştır.[12] Turist Ömer ile ilgili olarak da Turist Ömer: Yeşilçam'da bir müphem adlı yüksek lisans tezi bulunmaktadır.[13] Bir bölümü Turist Ömer ile ilgili olan Yeşilçam dönemi seri komedi filmleri: Cilalı İbo ve Turist Ömer örneği[14] ve Türk sinemasında fantastik tür filmlerinin anlatı yapısı (Drakula İstanbul'da, Turist Ömer Uzay Yolunda ve Ulak filmleri üzerine bir inceleme)[15] adlı yüksek lisans tezleri de mevcuttur.
Sadri Alışık ile ilgili olarak Tamer Bayrak'ın Sinemada Karakter Olgusu: Bir Karakter Oyuncusu olarak Sadri Alışık[16] adlı makalesi bulunmaktadır.
HAKKINDA
Sadri Alışık
Doğum Mehmet Sadrettin Alışık
5 Nisan 1925
Paşabahçe, Beykoz, İstanbul, Türkiye
Ölüm 18 Mart 1995 (69 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeri Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Milliyet Türk
Eğitim Erkek Lisesi, İstanbul
Güzel Sanatlar Akademisi, İstanbul
Meslek Oyuncu, komedyen
Etkin yıllar 1939-1995
Evlilik Neriman Esen
(e. 1951; b. 1957)
Çolpan İlhan
(e. 1959; ö. 1995)
Çocuk(lar) Kerem Alışık
Ödüller Tüm Liste
Filmleri
1944 Günahsızlar 1964 Ayşecik Cimcime Hanım - Turist Ömer 1969 Damga
1949 Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm 1964 Ayşecik Çıtı Pıtı Kız 1969 Hancı
1950 Çakırcalı Mehmet Efe 1964 Beş Şeker Kız 1969 Kaldırım Çiçeği
1950 İstanbul Geceleri 1964 Bomba Gibi Kız 1969 Menekşe Gözler
1951 Allaha Ismarladık 1964 Erkek Sözü 1969 Muhabbet Kuşu
1951 Hürriyet Şarkısı 1964 Fıstık Gibi Maşallah 1969 Turist Ömer Arabistan'da - Turist Ömer
1951 İstanbul Çiçekleri 1964 Hızır Dede 1970 Afacan
1951 Kendini Kurtaran Şehir / Şanlı Maraş 1964 Kelebekler Çift Uçar 1970 Ah Müjgan Ah
1951 Tanrı Şahidimdir 1964 Köye Giden Gelin 1970 Arkadaşlık Öldü mü?
1951 Vatan ve Namık Kemal 1964 Sıkı Dur Geliyorum 1970 Darıldın mı Cicim Bana
1952 İki Süngü Arasında 1964 Sokakların Kanunu 1970 Erkeklik Öldü mü Abiler
1952 Yavuz Sultan Selim Ağlıyor 1964 Taşralı Kız 1970 Fatoş Talihsiz Yavru
1953 Halıcı Kız 1964 Turist Ömer - Turist Ömer 1970 Fıstık Gibi
1953 Soygun 1964 Uçurumdaki Kadın 1970 İç Güveysi
1953 Suçlu Benim 1965 Adım Çıkmış Sarhoşa 1970 İşler Karışık
1955 Battal Gazi Geliyor 1965 Ava Giden Avlanır 1970 Talihsiz Baba
1955 Beyaz Şehir 1965 Berduş Milyoner 1970 Tatlı Hayal
1955 Izdırap Şarkısı 1965 Hırsız 1970 Turist Ömer Yamyamlar Arasında - Turist Ömer
1955 Sevdiğim Sendin 1965 Kocamın Nişanlısı 1970 Zalim
1956 Beş Hasta Var 1965 Komşunun Tavuğu 1971 Afacan Küçük Serseri
1957 Kahpenin Aşkı 1965 Nazar Değmez İnşallah 1971 Ali Baba ve Kırk Haramiler
1958 Altın Kafes 1965 Pantolon Bankası 1971 Ayıpettin Şemsettin
1958 Duvaklı Göl 1965 Şaka ile Karışık 1971 Çılgın Yenge
1958 İftira 1965 Sana Lâyık Değilim 1971 Cımbız Ali
1958 İstanbul Macerası 1965 Serseri Aşık 1971 Kavanoz Dipli Dünya
1959 Ben Kahbe Değilim 1965 Seveceksen Yiğit Sev 1971 Sevdiğim Uşak
1959 Düşman Yolları Kesti 1965 Soytarı 1971 Tamam Mı Canım
1959 Hicran Yarası 1965 Turist Ömer Dümenciler Kralı - Turist Ömer 1971 Toto Kralı
1959 Kalpaklılar 1965 Üç Kardeşe Bir Gelin 1971 Turist Ömer Boğa Güreşçisi - Turist Ömer
1959 Şeytan Mayası 1965 Yankesicinin Aşkı 1971 Üvey Ana
1959 Vatan Uğruna / Kıbrıs'ın Belası Kızıl Eoka 1966 Ah Güzel İstanbul 1972 Afacan Harika Çocuk
1959 Yalnızlar Rıhtımı 1966 Boyacı 1972 Ay Aman Of
1959 Zümrüt 1966 Efkârlıyım Abiler 1972 Aynı Yolun Yolcusu
1961 Aşkın Saati Gelince 1966 Gariban 1972 Gelinlik Kızlar
1961 Küçük Hanımefendi 1966 Günahkar Kadın 1972 Kırk Yalan Memiş
1961 Külkedisi 1966 Kaderin Cilvesi 1972 Sevgili Hocam
1961 Şahane Kadın 1966 Karakolda Ayna Var 1973 Balıkçı Osman
1961 Seni Benden Alamazlar 1966 Milyonerin Kızı / İntikam Hırsı 1973 Dertli
1961 Seviştiğimiz Günler 1966 Seni Bekleyeceğim 1973 Dikiz Aynası
1961 Silahlar Konuşuyor 1966 Sevgilim Bir Artistti 1973 Tatlım
1961 Utanmaz Adam 1966 Şoför Deyip Geçmeyin 1973 Turist Ömer Uzay Yolunda - Turist Ömer
1962 Ayşecik Yavru Melek 1966 Sokak Kızı 1974 Atını Seven Kovboy
1962 Daima Kalbimdesin 1966 Turist Ömer Almanya'da - Turist Ömer 1974 Ayyaş
1962 Fatoş'un Bebekleri 1967 Ağır Suç 1974 Ne Hakem
1962 Hayat Bazen Tatlıdır 1967 Akşamcı 1975 Deli Deli Tepeli
1962 Küçük Hanım Avrupa'da 1967 Bekâr Odası 1975 Haşhaş
1962 Küçük Hanımın Kısmeti 1967 Bitirimsin Abi 1976 Baş Belası
1962 Küçük Hanımın Şoförü 1967 Gecekondu Peşinde 1976 Ben Sana Mecburum
1963 Acı Aşk 1967 Hindistan Cevizi 1976 Hamza Dalar Osman Çalar
1963 Aman Kimse Duymasın 1967 Kız Kolunda Damga Var 1976 Saffet Beni Affet
1963 Arka Sokaklar 1967 Marko Paşa - Marko Paşa 1977 Acı Hatıralar
1963 Bize de mi Numara 1967 Ringo Kazım 1977 Seyahatname
1963 Çalınan Aşk 1967 Şaşkın Hafiye Killing'e Karşı 1983 Kartallar Yüksek Uçar
1963 Dişi Kurt 1967 Serseri 1986 Babamın Namusu
1963 Geçim Dünyası 1967 Serseriler Kralı 1986 Babasının Oğlu
1963 Helal Olsun Ali Abi - Turist Ömer 1968 Agora Meyhanesi 1986 Bebek Davası (film)
1963 İlk Göz Ağrısı 1968 Benimle Evlenir Misin 1986 Çalıkuşu
1963 Kendini Arayan Adam 1968 Dertli Gönlüm 1986 Çapkın Baba
1963 Korkusuz Kabadayı 1968 Efkarlı Sosyetede 1986 Eşşek Oğlum ve Ben
1963 Maceralar Kralı 1968 Kırmızı Fener Sokağı 1986 Şalvar Bank
1963 Üç Öfkeli Genç 1968 Paydos 1986 Kız Babası
1964 Afilli Delikanlılar 1968 Yara 1987 Saat Sabahın Dokuzu
1964 Ahtapotun Kolları 1969 Acı İle Karışık 1994 Yengeç Sepeti
1964 Anadolu Çocuğu 1969 Ağlama Değmez Hayat
1964 Avare 1969 Altın Kalpler
Özel yaşamı
Bir süre sinema oyuncusu Neriman Esen'le evli kalan Alışık, ardından Çolpan İlhan'la evlendi. Bu evlilikten tek çocuğu Kerem Alışık dünyaya geldi.
Plakları
1964: Avare / Dalgamıza Bakalım - Serengil Plak 10003
1964: Tophane Rıhtımında / Turist Ömer - Melodi Plak 2161
1970: Turist Ömer Arabistan'da / Turist Ömer - Saner Plak 1003
Ödüller
1966: Sanremo Bodrig Hera Güldürü Filmleri Şenliği - Gümüş Ağaç Plakası Özel Ödülü - Ah Güzel İstanbul
1971: 8. Altın Portakal Film Festivali - En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu - Afacan Küçük Serseri
1994: 31. Altın Portakal Film Festivali - En İyi Erkek Oyuncu - Yengeç Sepeti
Dipnotlar
[attachment=107622]
Kaynak
Wikipedia