07-09-2019, 03:40 PM
Kiraz Yetiştiriciliği
İlk kültüre alındığı yer Anadolu olarak bilinmektedir.Yaklaşık olarak 1500 civarında kiraz çeşidi bulunmaktadır ve ıslah çalışmaları ile günden güne çeşit sayısı artmaktadır. Kiraz memleketimizin her yöresinde yetiştirilebilmektdir.Kirazda Ülkemiz koşullarında ağaç başına alınan verim 25 kg civarındadır. Üretimimizin %10 gibi düşük bir miktarı ihraç edilebilmektedir. ülkemiz kiraz tarımına uygun olmakla birlikte ancak uygun arazi seçimi, araziye uygun anaç seçimi çeşit seçimi,ilk yıllarda şekil verme terbiye budama, sulama, gübreleme, toprak işleme tozlayıcıların dikimde mutlak planlanması,yabancı ot kontrolü, hastalık zararlılarla mücadelenin uygun olarak yapılması halinde ihraç vasıflı kiraz üretimimizin artması mümkündür.
BAHÇE TESİSİ
İleriki yıllarda karşılaşılabilecek birçok problem bahçe tesis ederken bazı hususlara dikkat edilirse önlenebilir. Bu dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
* Şiddetli rüzgarlara (özelliklede kuzey ruzgarları)açık yerler olmamalıdır.
* Eğimli ve yamaç yerler seçilmemelidir.
* Tesis öncesi toprak numunesi alınıp tahlil yaptırılmalıdır.
*Kiraz soğuklama ihtiyacı yüksek bir meyve olduğu için yüksek yerlere tesis edilmelidir.
* Don tabanı oluşturan yerlere kurulmalıdır.
*Taban suyu yüksek yerlere kurulmamalıdır.
Kışın -20 C’nin altına düşmeyen bölgeler seçilmelidir. önceki bol yağışlar o yılın ürün kalitesine, hasattan sonraki yağışlarda gelecek yılın ürün kalitesini etkilemektedir. Kiraz, soğuklama ihtiyacı yüksek bir meyvedir.
Anaç Seçimi :
Kuş Kirazı (Prunus avim ) : Ülkemizde yaygın olarak kullanılan bir anaçtır. Dikine ve kuvvetli büyür, büyük taç yapar. Uygun şartlarda uzun ömürlüdürler. Geçirgen derin, organik maddece zengin topraklarda verimli tınlı,daha iyi yetişir. Kirece mukavemeti azdır. Göz aşısı ile uyuşması iyidir. Toprak ve arazi yapısı uygun olursa 6*6, 6*5 m. aralıklarla
dikilip ilk yıllardan itibaren şekil verilmeli ve budama yapılmalıdır. Terbiye ve budamaya fazla dikkat edilemeyecekse biraz daha geniş dikilebilir.
İdris ( Prunus mahalep ) : Daha az su verilebilen arazilerdeki kiraz bahçesi tesisinde uygun bir anaçtır. Daha çok
vişneye anaç olarak kullanılır.
*Taç küçüktür. Kuş kirazının %75-80’i kadar.
*Kökler daha derine gider.
*Süzek ve kumlu toprakları sever. Kuş kirazına göre kirece daha dayanıklıdır.
* Aşı uyuşmazlığı gösterebilir.
* Yüksek (60-65 cm.) den aşılandığında bodurlaştırıcı etki artar, fakat pratik olmadığından pek uygulanmamaktadır.
Genellikle Prunus mahalep ile kurulan kiraz bahçeleri için 4x5, 5x5 m. dikim mesafeleri uygundur. Vişne bahçeleri
için ise 4x4, 4x5 m. gibi aralıklar önerilebilir.
Kiraz yetiştiricilinde problemlerin önemli bir bölümü ,henüz bahçe kurulurken yapılan hatalardan
kaynaklanmaktadır. Bu hatalar:Tek çeşitle bahçe kurulması, ilk yıllarda ağaçların terbiye edilmemesi , derin dikim gövde yaralanmalarının önemsenmemesi şeklinde sayılabilip bunlar, ileriki yıllarda ağacın verim ve sağlığını etkilemektedir. Tek çeşitle bahçe kurulması yetersiz döllenmeye veya hiç döllenmemeye sebep olmaktadır. Ben düşmeden hasada kadar olan sürede yağmur çatlaması zararına karşı tek çeşitle bahçekurulmaması gerekmektedir. Her kiraz bahçesinde en az 4-5 çeşitbulunmalıdır. Çeşitlerin seçiminde ise birbirlerini dölleyebilir nitelikte olmasına dikkat edilmelidir.
ÇEŞİT SEÇİMİ
İyi bir verim için birbirini iyi dölleyebilir çeşitlerin bulunması, ekolojik faktörlerden kaynaklanan riskin azaltılması,
1,5 aylık bir süre boyunca pazara kiraz sunulabilmesi, hasatta işçilik v.b. gibi yönlerden dolayı sıkışmamak için iyi
bir çeşit planlaması gereklidir.
Türkiye’nin ihracat şansı en fazla olan ve en popüler çeşit 0900 Ziraattir. Fakat yinede 0900 Ziraatın dölleyi
cilerinin kiraz tarımında planlanması zorunludur.Dölleyicileri genellikle Bigerreau Gauçher,Nnoble Starks Gold, Lambert
Vista ,Merton Late,Jübile’dir. 0900 Ziraat değişik bölge isimleriyle ülkemizde yaygındır.Uluborlu Napolyonu,Dereçine
Napolyonu,Akşehir Napolyonu,Malatya Dalbastı,Allahdiyen,Salihli ve M.Kemal Paşa Napolyonu gibi değişik adlarla anılmaktadır.Fakat yapılan çalışmada tüm napolyon diye adlandırılan bu kirazlarımızın aynı olmadığı yalnız sinonim
olduğu anlaşılmıştır.
Dölleyici :Kiraz bahçelerinde temel sorunlardan birisi, döllenme problemi ve bunun bir sonucu olarak verim azlığı ve verim düzensizliğidir.Verim azlığı ve verim düzensizliğinin başka sebepleri de olmakla birlikte en önemlisi doğru dölleyici planlamamasıdır.
YER SEÇİMİ
Kiraz; kulanılan anaç ne olursa olsun taban arazileri sevmez. Taban suyu olan bölgelerde kiraz tarımı yapılamaz.
Geçirgen ve organik maddece zengin olan toprakları sever. Don çukurlarından zarar görür. Yüksek yerlerde, güney bölgelerde
erken donlardan çiçekler zarar görür. Kışı -20 C’nin üstünde olan bölgelerde dallarda ve köklerde don zararı olabilir.
TOPRAK HAZIRLIĞI
Kiraz dikiminden önce arazi tesviye edilmeli,Ağustos-Eylül ayında 90 cm. aralıkla dip kazanla baklava dilimi şeklinde sürdürülmelidir. Kısmi taban suyu veya su birikme gibi problem sözkonusu olursa 40-50 m. aralıkla hendekler oluşturulmalıdır.
Anaç Seçimi : sulama imkanı bulunan ve kireç oranı düşük topraklarda kuş kirazı anacı kullanmalıdır. Kireç bir miktar bulunuyorsa ve sulama imkanı az ise kökü derine daha fazla inen idris anacı kullanmalıdır.
Dikilecek fidanlarda gövde sağlam olmalı yara olmamasına dikkat edilmelidir.Kök bölgesi saçak durumu iyi olmalıdır. ; İleride fidnla gelebilecek hastalıkların sorun teşkil etmemesi ve çeşit ve anaç karmaşasıyla karşılaşılmaması için
Fidanlar ismine doğru ve sertifikalı yerlerden temin edilmelidir. Dikim aralığı:Arazi yapısına uygun anaçların seçimine müteakip; P.Avium(Kuş kirazı) 6x6 m.,6x5m. aralıklarda, P.Mahalep (İdris) anacı için ise 6x5m.,5x5m. ve
4x5m. gibi aralıklarla dikilmelidir.
Fidan Dikimi : Fidanların erken temin edilip sonbaharda dikimi daha iyi sonuç verir. Fidan dikiminde fidan çukurlarına bir kürek yanmış ahır gübresi ve/veya her fidan çukuru için 100 gr. Triple Süperfosfat ile 100gr. Amonyum Sülfat da dikim toprağına kaıştırılma lıdır. Sonbahar dikimlerinde don tehlikesi oluşacak olursa malç uygulaması ile korunur. Dikim öncesi yaralı kök kısımları ve uzun yan kökler kesilmeli ve köklere fungusit uygu laması yapılmalıdır. Bu işlem kök tuvaleti diye tanımlanır. Aşı noktaları toprak seviyesi üzerinde olmalıdır.Dikimde herek kullanılmalıdır.
İlk kültüre alındığı yer Anadolu olarak bilinmektedir.Yaklaşık olarak 1500 civarında kiraz çeşidi bulunmaktadır ve ıslah çalışmaları ile günden güne çeşit sayısı artmaktadır. Kiraz memleketimizin her yöresinde yetiştirilebilmektdir.Kirazda Ülkemiz koşullarında ağaç başına alınan verim 25 kg civarındadır. Üretimimizin %10 gibi düşük bir miktarı ihraç edilebilmektedir. ülkemiz kiraz tarımına uygun olmakla birlikte ancak uygun arazi seçimi, araziye uygun anaç seçimi çeşit seçimi,ilk yıllarda şekil verme terbiye budama, sulama, gübreleme, toprak işleme tozlayıcıların dikimde mutlak planlanması,yabancı ot kontrolü, hastalık zararlılarla mücadelenin uygun olarak yapılması halinde ihraç vasıflı kiraz üretimimizin artması mümkündür.
BAHÇE TESİSİ
İleriki yıllarda karşılaşılabilecek birçok problem bahçe tesis ederken bazı hususlara dikkat edilirse önlenebilir. Bu dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
* Şiddetli rüzgarlara (özelliklede kuzey ruzgarları)açık yerler olmamalıdır.
* Eğimli ve yamaç yerler seçilmemelidir.
* Tesis öncesi toprak numunesi alınıp tahlil yaptırılmalıdır.
*Kiraz soğuklama ihtiyacı yüksek bir meyve olduğu için yüksek yerlere tesis edilmelidir.
* Don tabanı oluşturan yerlere kurulmalıdır.
*Taban suyu yüksek yerlere kurulmamalıdır.
Kışın -20 C’nin altına düşmeyen bölgeler seçilmelidir. önceki bol yağışlar o yılın ürün kalitesine, hasattan sonraki yağışlarda gelecek yılın ürün kalitesini etkilemektedir. Kiraz, soğuklama ihtiyacı yüksek bir meyvedir.
Anaç Seçimi :
Kuş Kirazı (Prunus avim ) : Ülkemizde yaygın olarak kullanılan bir anaçtır. Dikine ve kuvvetli büyür, büyük taç yapar. Uygun şartlarda uzun ömürlüdürler. Geçirgen derin, organik maddece zengin topraklarda verimli tınlı,daha iyi yetişir. Kirece mukavemeti azdır. Göz aşısı ile uyuşması iyidir. Toprak ve arazi yapısı uygun olursa 6*6, 6*5 m. aralıklarla
dikilip ilk yıllardan itibaren şekil verilmeli ve budama yapılmalıdır. Terbiye ve budamaya fazla dikkat edilemeyecekse biraz daha geniş dikilebilir.
İdris ( Prunus mahalep ) : Daha az su verilebilen arazilerdeki kiraz bahçesi tesisinde uygun bir anaçtır. Daha çok
vişneye anaç olarak kullanılır.
*Taç küçüktür. Kuş kirazının %75-80’i kadar.
*Kökler daha derine gider.
*Süzek ve kumlu toprakları sever. Kuş kirazına göre kirece daha dayanıklıdır.
* Aşı uyuşmazlığı gösterebilir.
* Yüksek (60-65 cm.) den aşılandığında bodurlaştırıcı etki artar, fakat pratik olmadığından pek uygulanmamaktadır.
Genellikle Prunus mahalep ile kurulan kiraz bahçeleri için 4x5, 5x5 m. dikim mesafeleri uygundur. Vişne bahçeleri
için ise 4x4, 4x5 m. gibi aralıklar önerilebilir.
Kiraz yetiştiricilinde problemlerin önemli bir bölümü ,henüz bahçe kurulurken yapılan hatalardan
kaynaklanmaktadır. Bu hatalar:Tek çeşitle bahçe kurulması, ilk yıllarda ağaçların terbiye edilmemesi , derin dikim gövde yaralanmalarının önemsenmemesi şeklinde sayılabilip bunlar, ileriki yıllarda ağacın verim ve sağlığını etkilemektedir. Tek çeşitle bahçe kurulması yetersiz döllenmeye veya hiç döllenmemeye sebep olmaktadır. Ben düşmeden hasada kadar olan sürede yağmur çatlaması zararına karşı tek çeşitle bahçekurulmaması gerekmektedir. Her kiraz bahçesinde en az 4-5 çeşitbulunmalıdır. Çeşitlerin seçiminde ise birbirlerini dölleyebilir nitelikte olmasına dikkat edilmelidir.
ÇEŞİT SEÇİMİ
İyi bir verim için birbirini iyi dölleyebilir çeşitlerin bulunması, ekolojik faktörlerden kaynaklanan riskin azaltılması,
1,5 aylık bir süre boyunca pazara kiraz sunulabilmesi, hasatta işçilik v.b. gibi yönlerden dolayı sıkışmamak için iyi
bir çeşit planlaması gereklidir.
Türkiye’nin ihracat şansı en fazla olan ve en popüler çeşit 0900 Ziraattir. Fakat yinede 0900 Ziraatın dölleyi
cilerinin kiraz tarımında planlanması zorunludur.Dölleyicileri genellikle Bigerreau Gauçher,Nnoble Starks Gold, Lambert
Vista ,Merton Late,Jübile’dir. 0900 Ziraat değişik bölge isimleriyle ülkemizde yaygındır.Uluborlu Napolyonu,Dereçine
Napolyonu,Akşehir Napolyonu,Malatya Dalbastı,Allahdiyen,Salihli ve M.Kemal Paşa Napolyonu gibi değişik adlarla anılmaktadır.Fakat yapılan çalışmada tüm napolyon diye adlandırılan bu kirazlarımızın aynı olmadığı yalnız sinonim
olduğu anlaşılmıştır.
Dölleyici :Kiraz bahçelerinde temel sorunlardan birisi, döllenme problemi ve bunun bir sonucu olarak verim azlığı ve verim düzensizliğidir.Verim azlığı ve verim düzensizliğinin başka sebepleri de olmakla birlikte en önemlisi doğru dölleyici planlamamasıdır.
YER SEÇİMİ
Kiraz; kulanılan anaç ne olursa olsun taban arazileri sevmez. Taban suyu olan bölgelerde kiraz tarımı yapılamaz.
Geçirgen ve organik maddece zengin olan toprakları sever. Don çukurlarından zarar görür. Yüksek yerlerde, güney bölgelerde
erken donlardan çiçekler zarar görür. Kışı -20 C’nin üstünde olan bölgelerde dallarda ve köklerde don zararı olabilir.
TOPRAK HAZIRLIĞI
Kiraz dikiminden önce arazi tesviye edilmeli,Ağustos-Eylül ayında 90 cm. aralıkla dip kazanla baklava dilimi şeklinde sürdürülmelidir. Kısmi taban suyu veya su birikme gibi problem sözkonusu olursa 40-50 m. aralıkla hendekler oluşturulmalıdır.
Anaç Seçimi : sulama imkanı bulunan ve kireç oranı düşük topraklarda kuş kirazı anacı kullanmalıdır. Kireç bir miktar bulunuyorsa ve sulama imkanı az ise kökü derine daha fazla inen idris anacı kullanmalıdır.
Dikilecek fidanlarda gövde sağlam olmalı yara olmamasına dikkat edilmelidir.Kök bölgesi saçak durumu iyi olmalıdır. ; İleride fidnla gelebilecek hastalıkların sorun teşkil etmemesi ve çeşit ve anaç karmaşasıyla karşılaşılmaması için
Fidanlar ismine doğru ve sertifikalı yerlerden temin edilmelidir. Dikim aralığı:Arazi yapısına uygun anaçların seçimine müteakip; P.Avium(Kuş kirazı) 6x6 m.,6x5m. aralıklarda, P.Mahalep (İdris) anacı için ise 6x5m.,5x5m. ve
4x5m. gibi aralıklarla dikilmelidir.
Fidan Dikimi : Fidanların erken temin edilip sonbaharda dikimi daha iyi sonuç verir. Fidan dikiminde fidan çukurlarına bir kürek yanmış ahır gübresi ve/veya her fidan çukuru için 100 gr. Triple Süperfosfat ile 100gr. Amonyum Sülfat da dikim toprağına kaıştırılma lıdır. Sonbahar dikimlerinde don tehlikesi oluşacak olursa malç uygulaması ile korunur. Dikim öncesi yaralı kök kısımları ve uzun yan kökler kesilmeli ve köklere fungusit uygu laması yapılmalıdır. Bu işlem kök tuvaleti diye tanımlanır. Aşı noktaları toprak seviyesi üzerinde olmalıdır.Dikimde herek kullanılmalıdır.
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
