Thread Rating:
  • 0 Vote(s) - 0 Average
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Sıfat Tamlaması Nedir? Nasıl Oluşur?
#1
Oku-1 


Sıfat Tamlaması Nedir? Nasıl Oluşur?

Sıfatlar, kendilerinden sonra gelen bir adı niteleyerek veya belirterek Sıfat Tamlaması oluştururlar.

Sıfat tamlamalarında birinci kelimeye tamlayan; ikincisine de tamlanan denir. Tamlayan, tamlananın anlamını bütünler. Tamlayan, yani sıfat yardımcı unsurdur; tamlanan, yani isim de asıl unsurdur. Tamlayan başta gelir, tamlanan sonda. Bu "Türkçede yardımcı unsur başta; asıl unsur sonda bulunur" kuralına göre açıklanabilir. Grubun vurgusu tamlayandadır.

İsim tamlamasında olduğu gibi sıfat tamlamasında da tamlananla tamlayanın nereden ayrılacağı iyice kavranmalı, anlam her zaman ön plânda tutulmalıdır.

örnek;

Penceresinden kavak ağaçları görünen / bir / sağlık ocağı
Tek / çocuk
yanaklarımı pembeleştiren / makaslar
uçuşan / pamukçuklar
Kavakları silkeleyen / rüzgâr
Koca / bahçe
Tasasız / gözler
Güzel / çerçeveler
Kocaman / bir / masası ve koltuğu
Başka / bir / boyut

Bir ismin önüne gelerek onları çeşitli açılardan niteleyen ve belirten sözcüklere sıfat diyoruz. Sıfatları oluşturan sözcüklerin bu özelliği kazanması için önüne geldikleri isimlerle birlikte oluşturmuş oldukları en az iki sözcükten oluşan söz öbeklerine ise “Sıfat Tamlamaları” denir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi sıfatların olduğu her yerde mutlaka bir “Sıfat tamlaması” vardır.

    Geniş sınıf
    Kırmızı pantolon
    Şu ağaç
    Beş elma
    Tüm insanlar
    Hangi elbise?
    Patlamış mısır

⇒ Sıfat tamlaması için mutlaka bir isim ve onu niteleyen-belirten bir sıfatın olması şarttır. Yani isim ya da sıfatlardan birinin olmaması durumunda tamlamanın varlığı mümkün olmamaktadır. Cümle içinde herhangi bir isme “Nasıl, hangi, kaç, kaçıncı, kaçar” sorusunu sorup cevap alabiliyorsak orada bir sıfattan dolayısıyla da sıfat tamlamasının varlığından bahsedebiliriz.

    Gençken kötü bir hastalık atlatmıştı. (Nasıl bir hastalık? = kötü)
    Ünlü iş adamı kırkıncı doğumgününü fabrikasında işçileriyle kutladı. (Kaçıncı doğumgününü? = kırkıncı)

⇒ Bu tamlamada ilk sözcük olan sıfat tamlayan, ikinci sözcüğü oluşturan isim ise tamlanan olmaktadır.

    Tamlayan + Tamlanan
    Yeşil + kazak
    Hızlı + araba
    Birkaç + adım

Sıfat Tamlaması Örnekleri

Niteleme Sıfatıyla Oluşanlar

    Yağmurlu havada tüm neşesi kayboluyordu.
    Son günlerde yavaş internetle projeyi tamamlamaya çalışıyorduk.
    Çocuk mavi gözleriyle bana bakıyordu.
    Pahalı elbiseler almayı sever.
    Dar sokaklarıyla trafiği çekilmez noktaya ulaşmıştı.

İşaret Sıfatıyla Oluşturulanlar

    Bu sorunu en kısa sürede çözmeliyiz.
    Şimdiki nesil o zamanları anlamakta zorlanıyor.
    Öteki soruyu çözmeden sınavı bitirmeyin.
    Şu pozisyonu hakem es geçti.

Belgisiz Sıfatlarıyla Oluşturulanlar

    Bugünlerde bazı öğrenciler okuldan erken çıkmaya başladı.
    Tüm insanların bu konuda duyarlı olmasını beklemek yanlış.
    Birkaç soruyu çözmekte zorlandım.
    Her vatandaş buradaki görevlerini eksiksiz yerine getirmeli.

Soru Sıfatıyla Oluşturulanlar

    Hangi telefonu alacağıma karar veremedim.
    Tatilde kaç kitap okuyacağımızı bilmiyorum.
    Nasıl bir ev arıyorsunuz?
    Oğlunuz kaçıncı sınıfta eğitim görüyor?

Sayı Sıfatlarıyla Oluşturulanlar

    Bu işten kendilerine beşer lira kalmıştı.
    Bir öğünde üç ekmek yerdi.
    İlk yılında okulunda sevilen bir öğrenci haline gelmişti.
    Takımımız geçtiğimiz hafta üç gol yedi.
    Yola çıkmadan önce kendine yarım ekmek arası bir şeyler hazırladı.

Sıfat Fiillerle Oluşturulanlar

    Gelecek günlerde bu konuları tekrar konuşuruz.
    Yüzündeki tükenmiş ifade her şeyi özetliyordu.
    Toplantıya sonradan gelen adam ortalığı karıştırdı.
    Bilindik bahanelerle olaylardan sıyrılmaya çalışıyordu.
    Aşılmaz sorunlarını halledip de geldi bu çocuk.

UYARI: Sıfatlar birden fazla ismi niteleyebileceği gibi bir ismi belirten-niteleyen birden fazla sıfat da olabilir.

    Güzel elbiseler ve ayakkabılar herkesin ilgisini çekmişti. (Güzel= S. / Elbise ve ayakkabı= İsim)
    Yağmurlu ve soğuk bir günde yola koyulmuştu. (Yağmur, soğuk, bir= S. / Gün=İsim)





Signing of RasitTunca
[Image: attachment.php?aid=107929]
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
Smileys-2
Reply


Forum Jump:


Users browsing this thread: 1 Guest(s)