[Karoglan]

-----------------------------------
Türkiye Cumhuriyeti
----------------------------------
Slogan 1: Ne Mutlu Türküm Diyene
Slogan 2: Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir
Slogan 3: Yurttta Sulh Cihanda Sulh
Marşı : İstiklal Marşı Dinle
Başkent Ankara 39°55′K 32°50′D
En büyük şehri İstanbul 41°1′K 28°57′D
Resmî Dili Türkçe
Demonim Türk
Hükûmet Demokratik üniter parlamenter cumhuriyet
Cumhurbaşkanı : R e c e p T a y y i p Erdoğan 2016
Başbakan Binali Yıldırım 2016
Meclis Başkanı İsmail Kahraman
Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan
Yasama organı Türkiye Büyük Millet Meclisi
Osmanlı İmparatorluğu'nun veraseti
• Kurtuluş Savaşı 19 Mayıs 1919
• TBMM Hükûmeti 23 Nisan 1920
• Lozan Antlaşması 24 Temmuz 1923
• Cumhuriyetin ilanı 29 Ekim 1923
• Mevcut anayasa 7 Kasım 1982
Yüzölçümü
Toplam 783,562[1] km2 (37.)
302,535 sq mil
Su (%) 1.3
Nüfus
2015 sayımı 78.741.053[2] (18.)
Yoğunluk 102/km2 (107.)
263/sq mil
GSYH (SAGP) 2015[4] tahmini
• Toplam $1.569 trilyon[3] (17.)
• Kişi başına $20.188[3] (61.)
GSYİH (düşük) 2015 tahmini
• Toplam $752.510 milyar[3] (18.)
• Kişi başına $9.680[3] (66.)
Gini (2013) ▼ 40.0[5]
orta ·56.
İGE (2014) artış 0.761[6]
yüksek ·72.
Para birimi Türk lirası (Turkish lira symbol black.svg) (TRY)
Zaman dilimi DAZD (UTC+2)
• Yaz (SU) DAYZD (UTC+3)
Takvim gg/aa/yyyy (AD)
Trafik akışı sağ
Telefon kodu +90
ISO 3166 kodu TR
Internet TLD .tr
Website turkiye.gov.tr

----------------------------------------------------

Türkiye ya da resmî adıyla Türkiye Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Anadolu'ya, küçük bir bölümü ise Balkanlar'ın uzantısı olan Trakya'ya yayılmış bir ülke. Kuzeybatıda Bulgaristan, batıda Yunanistan, kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, İran ve Azerbaycan'ın ekslav toprağı Nahçıvan, güneydoğuda ise Irak ve Suriye komşusudur. Güneyini Akdeniz, batısını Ege Denizi ve kuzeyini Karadeniz çevreler. Marmara Denizi ise İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı ile birlikte Anadolu'yu Trakya'dan yani Asya'yı Avrupa'dan ayırır. Türkiye, Avrupa ve Asya'nın kavşak noktasında yer alması sayesinde önemli bir jeostratejik güce sahiptir.[7]

Türkiye toprakları üzerindeki ilk yerleşmeler Aiol, Dor ve İyon Yunanları, Traklar ve Persler gibi çeşitli milletler tarafından Yontma Taş Devri'nde başlatıldı.[8][9][10][11] Ardından III. Aleksandros egemenliğiyle birlikte Helenistik dönem geldi, daha sonra sırasıyla Roma ve Bizans dönemleri yaşandı.[10][12] 11. yüzyılda Selçukluların göçleri sonucunda topraklar üzerinde Türkleştirme hareketi başladı ve 1071 Malazgirt Muharebesi sonrasında gelen Selçuklu zaferiyle Anadolu'daki Bizans üstünlüğü büyük ölçüde kırıldı.[13] Anadolu Selçukluları, Anadolu'yu 1243'teki Moğol istilasına kadar yönetti. İstila sonrasında pek çok küçük Türk beyliği ortaya çıktı.[14]

13. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlılar, Anadolu'nun yanı sıra Güneydoğu Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika üzerinde toprakları bulunan büyük bir imparatorluk kurarak erken modern dönemde Avrasya ve Afrika'nın büyük bir gücü oldu. İmparatorluk zirvesini 15. ve 17. yüzyıllar arasında, özelikle I. Süleyman döneminde yaşadı. 1683 II. Viyana Kuşatması ve 1699 Kutsal İttifak Savaşları sonrasında Türklerin Avrupa topraklarından çekilişi başladı ve Osmanlı İmparatorluğu uzun bir gerileme dönemi yaşadı. Ülkenin birçok alandaki yetersizliğini kanıtlayan 19. yüzyıldaki Tanzimat ıslahatları, modernleşmeyi sağlayamadı ve dağılmayı engelleyemedi. Osmanlı, I. Dünya Savaşı'na (1914-18 ) İttifak Devletleri'nin yanında girdi ve savaşta yenik düşerek yıkıldı.[15] İşgalci kuvvetlere karşı yapılan Kurtuluş Savaşı (1919-22) başarıya ulaştıktan sonra Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1923'te Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.

Türkiye, çeşitli kültürleri barındıran demokratik, laik, üniter bir anayasal cumhuriyettir.[16][17] Resmî dili, nüfusun %85'inin ana dili olan Türkçedir.[18] Ülkenin %70-80'ini Türkler, geriye kalanını Lozan'a göre yasal olarak tanınan (Ermeniler, Rumlar ile Yahudiler) ve yasal olarak tanınmayan (Arnavutlar, Boşnaklar, Çerkesler, Gürcüler ile Kürtler vb.) milletler oluşturmaktadır.[16][19][20][21] Nüfusunun büyük bölümü Müslümandır.[16] Avrupa Konseyi, NATO, OECD, AGİT ve G-20 topluluklarına üye olan Türkiye, Batı dünyasıyla bütünleşmiştir. 1963'te Avrupa Ekonomik Topluluğu ortak üyesi olmuş, 1995'te AB Gümrük Birliği'ne katılmış ve Avrupa Birliği'ne tam üyelik müzakerelerine 2005'te başlamıştır.[22] Ülke ayrıca Türk Konseyi, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı gibi örgütlere de üyedir. Günümüzde Türkiye, büyüyen ekonomisi ve diplomatik girişimleri sayesinde bölgesel güç olarak kabul edilmektedir.[23][24][25][26][27][28][29]

Etimoloji

İlk Türk-Kağanlığı 552-744 yılları arasında Orta Asya ve Çin bölgelerinde Göktürk Kağanlığı adıyla kurulmaktadır. "Türk" adı bugün kullandığımız şekli ile ilk kez Göktürkler dönemine ait Orhun Yazıtları'nda geçmektedir. Çinliler o dönemde Türklerin adını Tūjué olarak kullanırlar. Tarihçi İlber Ortaylı bir makalesinde Ceneviz ve Venedikli tüccar ve diplomatların, 12. yüzyılda, Türkiye'yi Turchia ve Turkmenia olarak tanımladıklarını belirtir.[30] Ayrıca, Türkiye adı ilk defa 1190'da bir yazılı kaynakta, Haçlı Seferi vak'ayinamesinde geçmektedir.[kaynak belirtilmeli] Abdulhaluk Çay ise Turchia tanımını çok daha gerilere götürür ve Turchia tabirine ilk defa 6. yüzyılda Bizans kaynaklarında rastlandığını belirtir ve şöyle der "Bu tabir 9. ve 10. yüzyıllarda İdil/Volga Nehri'nden Orta Avrupa'ya kadar uzanan saha için kullanılmıştır."[kaynak belirtilmeli] Bu kullanımın Kafkasya bölgesinde Hazar Kağanlığı için Doğu Türkiye’si, Arpad Hanedanı'nın kurduğu Macar Devleti için Batı Türkiyesi şeklinde olduğunu ve aynı tabirin 12. yüzyıldan itibaren Anadolu için kullanıldığını belirtir. Tarihte 13-14. yüzyıllarda Mısır Memlûkleri de Türkiye adını kullanmışlardı : "ed-devlet üt Türkiya" (1250-1387).[kaynak belirtilmeli]Osmanlı Devleti'nde, 19. yüzyıla kadar Türkiye adı kullanılmadı; Devlet-i Âliyye, Devlet-i Osmaniye, Memalik-i Şahane, Diyar-ı Rum adları kullanıldı. Fakat dış dünyanın zaman zaman Osmanlı İmparatorluğu yerine Türkiye adını kullandığı bilinmektedir. O dönemde yabancı dillerle çizilmiş haritalara bakıldığında bu durum açıkça ortadadır. Daha sonra, Jön Türkler arasında Osmaniye yerine Türkistan, Türkeli, Türkili gibi adlar önerildiyse de, Orta Asya'da Türkistan adlı bir bölge olduğundan bu benimsenmedi.[özgün araştırma?] Anayasada (1921) "Türkiye"[31] adı yazıldı ve 1923'te cumhuriyetin ilanı ile devletin resmi adı Türkiye Cumhuriyeti olarak kesinleşti.

Tarihçe

Tarih öncesi Anadolu ve Doğu Trakya

Ana maddeler : Tarih öncesinde Anadolu ve Balkanlar prehistoryası

Ayrıca bakınız : Eski Anadolu, Anadolu'nun antik krallıkları ve Traklar
Göbeklitepe'deki bazı taşlar MÖ 12,000 yıllarında dikilmiş, İngiltere'deki Stonehenge'i 10 bin yıl geçmiştir[32]

Günümüzde Türkiye sınırları içinde kalan Anadolu Yarımadası, dünyanın en eski yerleşim bölgelerinden biridir. Çeşitli Eski Anadolu milletleri bölgede, Cilalı Taş Devri'nin başlangıcına ve Büyük İskender'in fethine kadar varlığını sürdürdü.[10] Bu halkların çoğu Hint-Avrupa dil ailesinin bir kolu olarak kabul edilen Anadolu dillerini konuştu.[33] Bazı bilim insanları Hint-Avrupa dillerinin, yine eski Anadolu dillerinden olan Hitit dili ve Luvi dilinden yayıldığını öne sürdü.[34] Ayrıca Türkiye'nin Avrupa kıtasında kalan bölümünü oluşturan Doğu Trakya ise kırk bin yıl öncesine dayanan bir yerleşim tarihine sahiptir ve bölgenin sakinleri tarıma başlayarak milattan 6000 yıl önce Cilalı Taş Devri'ne geçmiştir.[11]

Geçmişi MÖ 10.000 tarihine kadar uzanan Göbekli Tepe, ülke toprakları üzerindeki bilinen en eski dini yapının bulunduğu yerdir.[35] Geçmişinin MÖ 7500'e veya MÖ 5700'e dayandığı sanılan Orta Anadolu'daki Çatalhöyük, Cilalı Taş Devri ile Bakır Çağı'na ait çok büyük bir yerleşim yeridir ve en iyi korunmuş Cilalı Daş Devri kenti ilan edilerek Temmuz 2012'de UNESCO Dünya Mirasları Listesi'ne dahil edilmiştir.[36] Troya antik kentinde ise Cilalı Taş Devri'nde başlayan yerleşmeler, Demir Çağı'na kadar devam etmiştir.[37]

Anadolu'nun bilinen ilk sakinleri, Hatti ve Hurri toplumlarıdır. Hint-Avrupa milletlerinden olmayan bu iki toplum, yaklaşık olarak MÖ 2300'lü yıllarda Orta ve Doğu Anadolu'da yaşadı. Hatti ve Hurriler, Hint-Avrupa milletlerinden Hititler'in MÖ 2000-1700 yıllarında Anadolu'ya gelmesiyle yerini Hititler'e bıraktı. Hititler, bölgedeki ilk büyük krallığı MÖ 13. yüzyılda kurdular. Asurlular, MÖ 1950'den MÖ 612'ye kadar günümüz Türkiye'sinin güneydoğu topraklarını fethetti ve yerleşti.[38][39] Urartular'ın MÖ. 9. yüzyılda Asurlular'ın kuzeyindeki güçlü rakibi olduğu ise Asur kitabeleri aracılığıyla öğrenildi.[40]

Hitit İmparatorluğu'nun MÖ yaklaşık 1180'li yıllarda çöküşünün ardından Hint-Avrupa milletlerinden Friglerin kurdukları Frigya, MÖ 7. yüzyılda Kimmerler tarafından yapılan saldırılara kadar Anadolu'da üstünlük elde etti.[41] Aynı kaderi MÖ 714 ile MÖ 590 yılları arasında Urartular da yaşayarak parçalandı.[42] Frigya'dan sonra Lidya, Karya ve Likya devletleri bölgede güç yakalayarak söz sahibi oldu.[43]
Antik çağ ve Bizans dönemi

Ana maddeler : Klasik Anadolu ve Bizans Anadolusu

Ayrıca bakınız : Bizans İmparatorluğu ve Konstantinapolis
6. yüzyılda Bizans'ın kilise olarak yaptırdığı Ayasofya, sonradan camiye ve müzeye çevrildi.

Anadolu'nun sahil şeridinde MÖ 1200 yıllarında büyük ölçüde Aiol, İyon ve Yunan yerleşimleri başladı. Bu yerleşimciler tarafından Milet, Efes, Smyrna ve Byzantium gibi çok sayıda önemli şehir kuruldu. Son olarak Yunan koloniciler tarafından MÖ 657'de Megara kenti ortaya çıkarıldı. Yine bu dönemlerde, MÖ 6. yüzyılda, Türkiye'nin şu anki doğu toprakları üzerinde Trakya kökenli Ermeni Orontid Hanedanı tarafından bir devlet kuruldu.[44]

Anadolu, MÖ 6. ve 5. yüzyıllarda Pers Ahameniş İmparatorluğu'nun egemenliğine girdi ve bu egemenlik MÖ 334 yılındaki Büyük İskender'in fethine kadar devam etti.[45] İskender döneminde kültürel kaynaşma ve Helenleştirme hareketi başlatıldı.[10] MÖ 323'te İskender'in ölümünün ardından Anadolu bölünerek küçük Helenistik krallıklar ortaya çıktı. Tüm bu krallıklar, MÖ 1. yüzyıl ortalarında Roma Cumhuriyeti'nin bir parçası haline geldi.[46] Büyük İskender'in fetihleriyle başlattığı Helenleşme hareketi ise Roma döneminde hızlandırıldı, bu nedenle daha önceki yüzyıllarda var olan Anadolu dilleri ve kültürlerinin nesli tükenerek yerini Yunan dil ve kültürüne bıraktı.[12][47]

324 yılında Roma İmparatoru I. Konstantin, imparatorluğun başkentini Byzantium'a taşıdı ve şehrin adını Nova Roma olarak değiştirdi. I. Theodosius'un iki erkek çocuğu, babalarının 395'te ölmesinin ardından Roma İmparatorluğu'nu ikiye bölerek paylaştı. Halk arasında Konstantinopolis olarak yaygınlaşan başkent, Doğu Roma İmparatorluğu'nun da başkenti oldu. Doğu Roma İmparatorluğu daha sonraki yıllarda Bizans İmparatorluğu olarak anılmaya başladı ve günümüz Türkiye topraklarının önemli bir kısmında Orta Çağ sonuna kadar varlığını sürdürdü.[48]
Selçuklular ve Osmanlı İmparatorluğu

Ana maddeler : Selçuklular ve Osmanlılar

Ayrıca bakınız : Türk göçü, Türkleştirme, Anadolu Beylikleri, Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu Selçuklu Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu
Konya'daki Mevlânâ Müzesi, 1274'te Selçuklular tarafından inşa edildi. Konya, Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkentiydi.[49]

Selçuklu hanedanının Kınık boyundan olan Oğuz Türkleri, Müslüman olduktan sonra İslam dünyası çevrelerine daha yakın yerlerde ikamet ettiler, 9. yüzyılda Hazar Denizi ve Aral Gölü'nün kuzeyine yerleşmeye başladılar.[50] 10. yüzyılda Selçuklular, Pers yurdunu da sınırları içine katarak atalarının vatanı Orta Asya'dan batıya doğru göç etmeye başladılar ve Büyük Selçuklu Devleti'ni kurdular.[51]

11. yüzyılın ikinci yarısında Selçuklular, Anadolu'nun doğu bölgelerine yerleşmeye ve akınlar yapmaya başladı. 1071'de Sultan Alp Arslan döneminde, Selçuklu Türkleri ve Bizans arasında yapılan Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra gelen Selçuklu zaferiyle Anadolu toprakları üzerinde Türkleştirme hareketi başladı.[52] Bu hareketle birlikte Anadolu'da Türk dilleri ve İslam tanıtılarak yaygın hâle geldi. Böylece bölgede yaygın olan Hristiyanlık ve Yunanca, yerini yavaş yavaş İslam dini ve Türk dillerine bıraktı.[52]

1243'te Kösedağ Muharebesi sonrasında Anadolu Selçuklu Devleti orduları Moğol ordularına yenilince devlet parçalandı. Yerine ise küçük Türk beylikleri ortaya çıktı. Bu beyliklerden biri olan Osman Gazi'nin beyliği, sonraki iki yüz yıl içinde büyüyerek Anadolu, Balkanlar, Kuzey Afrika ve Levant'ı hâkimiyeti altına alan Osmanlı İmparatorluğu hâline geldi. 1453 yılında, Padişah Fatih Sultan Mehmet dönemi yaşanırken Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis ele geçirildi ve imparatorluk tarihe karıştı.[53]
Topkapı ve Dolmabahçe sarayları, Osmanlı padişahlarına sırasıyla 1465-1856 yılları ile 1856-1922 yılları arasında ev sahipliği yaptı.[54][55]

1514 yılında I. Selim (1512–1520), Çaldıran Muharebesi'nde Safevî hükümdarı Şah İsmail'i yenerek imparatorluğun sınırlarını doğu yönünde genişletti. 1517'de Levant, Mısır ve Cezayir'i ele geçirdi. Ayrıca Kızıldeniz'e ulaşmış oldu ve Memlûk Sultanlığı'nı yıkarak halifeliğin Osmanlı Hanedanı'na geçmesini sağladı. Ardından Kızıldeniz, Umman Denizi ve Basra Körfezi üzerinde Osmanlı ve Portekiz imparatorlukları arasında Hint Okyanusu'nda üstünlüğü ele geçirmek için çeşitli deniz muharebeleri yapıldı. Portekizlilerin Hindistan üzerinde egemenlik sağlaması Osmanlı tarafından bir tehdit olarak algılandı; çünkü 15. yüzyıl sonlarındaki Coğrafi Keşifler sayesinde Ümit Burnu ve Amerika'nın keşfedilmesi, Osmanlı'nın elinde tuttuğu Doğu Asya ile Batı Avrupa arasında ticareti sağlayan eski ticaret yollarının önemini yitirmesine neden olup Osmanlı ekonomisini olumsuz yönde etkilemişti.[56]

Osmanlı 16. ve 17. yüzyılda, özellikle Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) döneminde tarihinin zirvesine ulaştı. Bu dönemde batıda Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na doğru topraklar genişletilerek Balkanlar'ın tamamı, Orta Avrupa ve Lehistan'ın güney kısmı ele geçirildi.[57] Osmanlı Donanması, denizde çeşitli rekabetlere girerek başarılar kazandı. 1538'de yapılan Preveze Deniz Muharebesi'nde Barbaros Hayreddin Paşa'nın Haçlılar'ı mağlup etmesinden sonra imparatorluğun Akdeniz'deki kontrolü arttı. Doğuda ise Safevî Devleti ile mezhep farklılıklarından ve toprak anlaşmazlıklarından kaynaklanan bazı çatışmalar zaman zaman savaşa dönüşerek 16. ve 18. yüzyıl arasında devam etti.[58]

Osmanlı İmparatorluğu, Batı Avrupa'da gerçekleşen Rönesans, Bilimsel Devrim, Aydınlanma Çağı ve Sanayi Devrimi gibi yeni gelişmeleri ülkesine getiremeyerek çağın gerisinde kaldı.[59] Kutsal İttifak Savaşları'nın bitmesiyle 1699'da imzalanan Karlofça Antlaşması sonrasında Osmanlı İmparatorluğu yavaşça gerilemeye başladı. Yapılan pek çok ıslahat ve 19. yüzyılda ilan edilen Tanzimat Fermanı ülkenin modernleşmesini amaçladı, ancak başarılı olamadı. Bunun yanı sıra ülkede toprak bütünlüğünü korumak için geliştirilen, farklı dinî ve etnik kökenlere sahip kişilerin bir arada yaşaması fikrini içeren Osmanlıcılık akımı da başarıya ulaşamayarak dağılmanın önüne geçemedi.[60] 1854'te Kırım Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ilk kez dış borçlanmaya gitti, ancak alınan borçlar ödenemedi. Sonraki yirmi yıl içinde yüksek seviyelere ulaşarak ekonominin iflasın eşiğine gelmesine sebep oldu ve Osmanlı hükûmetini zor durumda bıraktı.[61] Bunu 1875-78 Doğu Krizi ve 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı gibi felaketler izledi. Sonuç olarak Osmanlı ekonomisi borçlarını ödeyemeyerek harap duruma gelince alacaklı ülkeler tarafından 1881'de, borçların tahsilatını sağlayacak Düyun-u Umumiye kuruldu. Böylece Osmanlı devletinin gelirlerinin kontrolü alacaklı ülkelerin eline geçti.[62] 20. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğu, Avrupalı güçlerle karşılaştırıldığında sanayileşememiş gelişmemiş bir ülke konumuna geldi.[63]

Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının sınırları, askeri gücü ve zenginlik düzeyi giderek azalınca Balkanlar'da yaşayan Müslümanlar gördükleri eziyetler sebebiyle Anadolu'ya göç etmeye başladı.[64] Aynı şekilde Rusların Kafkasya topraklarını ele geçirmesi sonucunda buradaki Müslümanlar da Anadolu'ya geldi.[65] İmparatorluğun yine son zamanlarında milliyetçilik isyanlarının çıkmasıyla milletler arasında çeşitli etnik gerginlikler yaşandı, bu etnik gerginlikler Ermeni Sorunu gibi çeşitli sorunları ortaya çıkardı.[66] Sultan II. Abdülhamid'in aşırı otoriter yönetimine bir tepki olarak gelişen Jön Türk hareketinin 1908'de yaptığı devrimle II. Meşrutiyet ilan edildi.[67] Ardından 5 Ekim 1908'de Bulgaristan'ın resmen bağımsız olması ve 6 Ekim 1908'de Avusturya-Macaristan'ın Bosna'yı tek taraflı ilhakı ülkedeki kaos ortamını büyüttü. Bu olayları, pek çok canın ve toprağın kaybına sebep olan Trablusgarp Savaşı (1911-12) ile Balkan Savaşları (1912-13) izledi. 23 Ocak 1913'te, I. Balkan Savaşı sırasında gerçekleşen Bâb-ı Âli Baskını, diktatör Üç Paşalar'ı başa getirdi ve yönetimi ele geçirmelerine yol açtı.

Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri'nin yanında girdi ve savaştan yenik çıktı. Savaş sırasında Ermenilerle yaşanan etnik gerginliklerin tırmanması üzerine çıkarılan Tehcir Kanunu'yla Ermeniler, Doğu Anadolu Bölgesi'nden Suriye'ye devlet eliyle göç ettirildi. Göçlerde farklı kaynaklara göre 300.000 ile 1.500.000 arasında Ermeni hayatını kaybetti. Bu ölümler, çeşitli kaynaklar tarafından Ermeni Soykırımı olarak tanımlandı.[68][69][70][71] Türk tarafı ise olayların soykırım olmadığını ifade ederek Ermenilerin yalnızca yerlerinin değiştirildiğini belirtti.[72] Ermenilerin yanı sıra imparatorlukta savaş devam ederken Rum ve Süryanilerin de öldürüldüğü iddia edildi.[73] Savaşın ardından imparatorluğa bağlı milletler ayrılarak çeşitli yeni devletler kurdular.[74][75][76][77] 30 Ekim 1918'de Osmanlı İmparatorluğu, İtilaf Devletleri ile Mondros Ateşkes Anlaşması'nı imzaladı. 10 Ağustos 1920'de imzalanan Sevr Antlaşması ise Osmanlı topraklarını İtilaf Devletleri arasında paylaştırdı ancak yürürlüğe giremedi.[53]
Türkiye Cumhuriyeti

Ana madde : Türkiye Cumhuriyeti tarihi

Ayrıca bakınız : Atatürk'ün Devrimleri
Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır.

I. Dünya Savaşı bitiminde imzalanan Mondros'tan sonra İtilaf Devletleri tarafından İstanbul, İzmir ve diğer Osmanlı topraklarının işgali, Türk Ulusal Hareketi'ni ortaya çıkardı.[78] Çanakkale Savaşı'nın öne çıkan isimlerinden biri olan Mustafa Kemal Paşa'nın, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkışı ile Sevr Antlaşması'nın getirdiği şartları iptal edip Misak-ı Millî sınırları içinde kalan ülke topraklarının bütünlüğünü korumayı amaçlayan Türk Kurtuluş Savaşı başlatıldı.[79]

18 Eylül 1922 itibarıyla ülkedeki tüm düşman kuvvetleri kovuldu ve Nisan 1920'den beri kendisini ülkenin meşru hükûmeti ilan eden Ankara merkezli Türk rejimi, eski Osmanlı'dan gelen sistemi yasallaştırarak yeni cumhuriyetçi siyasi sisteme geçmeye başladı. 1 Kasım'da Türkiye Büyük Millet Meclisi, saltanatı kaldırdı ve 623 yıllık monarşik Osmanlı resmen tarih sahnesinden silindi. 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun devamı niteliğindeki yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınmasını sağladı ve 29 Ekim 1923'te yeni başkent Ankara'da resmen cumhuriyet ilan edildi.[80][81] Lozan sonrasında antlaşma maddeleri gereğince yapılan Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye'deki 1.1 milyon Rum ile Yunanistan'daki 380.000 Türk yer değiştirdi.[82]

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal, eski Osmanlı-Türk devletini yeni bir laik cumhuriyete dönüştürme amacı içeren birçok devrim yaptı.[83] Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1934 yılında çıkan Soyadı Kanunu ile kendisine "Atatürk" soyadını verdi.[84]

II. Dünya Savaşı'nda Türkiye, uzun süre tarafsızlığını korudu ancak savaşın son aylarında, 23 Şubat 1945'te Müttefik Devletler'in yanında yer aldı. 26 Haziran 1945'te ise Birleşmiş Milletler'in kurucu üyelerinden biri oldu.[85] II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan'da çıkan komünist isyanının bastırılmasında karşılaşılan zorluklar ve Sovyetler Birliği'nin Türk Boğazları'nda askeri üs talep etmesi, Amerika Birleşik Devletleri'nin 1947'de Truman Doktrini'ni ilanıyla sonuçlandı. Doktrin, Türkiye ve Yunanistan güvenliğini sağlamayı amaçlayarak askeri ve ekonomik destek sağladı. Her iki ülke de 1948 yılında Avrupa ekonomisinin yeniden inşası için Marshall Planı ve OEEC'ye dahil edildi,[86] daha sonra 1961 yılında OECD'nin kurucu üyesi haline geldi.[87]

Kore Savaşı'na Birleşmiş Milletler kuvvetleri ile birlikte katılan Türkiye, 1952 yılında NATO'ya katıldı ve Sovyet yayılmacılığına karşı Akdeniz'deki bir siper durumuna geldi. 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs'ta gerçekleşen darbe, EOKA-B'nin faaliyetleri, Enosis (adayı Yunanistan ile birleştirme) planları ve yaşanan toplumlar arası çatışmanın tırmanması sonucunda Türkiye, 20 Temmuz 1974'te adaya asker çıkardı.[88] Dokuz yıl sonra Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurularak ada ikiye bölündü ancak ülke yalnızca Türkiye tarafından tanındı.[89]

Türkiye Cumhuriyeti'nin tek partili dönemi, 1946'da son buldu. Ardından gelen çok partili demokrasi dönemi 1960, 1971, 1980 ve 1997 yıllarındaki askerî müdahalelerle kesintiye uğradı.[90][91] 1984'ten itibaren Kürt örgütü PKK, Türk hükûmetlerine karşı ayaklanma ve saldırı kampanyalarına başladı, tarafların çatışmaları sonucunda resmî verilere göre 40 binden fazla insan hayatını kaybetti.[92] 3 binden fazla Kürt köyü Türk güvenlik güçleri tarafından yakıldı ve binlerce Kürt yurdundan edildi.[93] Ayrıca Kürtler tarafından kurulan bazı siyasi partiler kapatıldı.[94] 2012'de taraflar arasında barış görüşmeleri başladı[95][96] ancak 2015'te meydana gelen Suruç saldırısı sonrasında görüşmeler sona erdi ve yeniden çatışma hâline dönüldü.[97] 1980'li yıllarda Türk ekonomisinin liberalleştirilmesinden bu yana ülke güçlü bir ekonomik büyüme ve siyasi istikrar yakaladı.[98] 2013'te Gezi Parkı'ndaki düzenlemeler nedeniyle başlayan protestolar, daha sonra hükûmet karşıtı protestolara dönüşerek birçok ilde patlak verdi ancak hükûmet tarafından bastırıldı.[99]
İdari bölümler

Ana madde : Türkiye'nin idari bölünüşü

Daha fazla bilgi için : Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, Türkiye'nin illeri, Türkiye'nin ilçeleri, ve Türkiye'nin İBBS'si

Türkiye, idari açıdan üniter bir yapıya sahiptir ve bu durum Türk kamu yönetimine şekil veren en önemli etkenlerdendir. Devletin temel işleyişindeki üç güç olan yasama, yürütme ve yargı dikkate alındığında, yerel yönetimlerin hemen hemen herhangi bir gücü yoktur. İllerin ve diğer birimlerin yönetimi, merkezi yönetimden sonra gelir. Yerel yönetimler yalnızca bulundukları yerde hizmet vermek amacıyla kurulmuşlardır. İllerin başında valiler, ilçelerin başında kaymakamlar yönetici olarak görevlidir. Vali ve kaymakamın yanı sıra, merkezi yönetimi ve belediye başkanları tarafından atanan diğer üst düzey yetkililer de vardır.[100]

Türkiye'nin başkenti Ankara'dır. Ülkenin en büyük idari birimleri illerdir ve 81 il vardır. Bu iller ilçelere ayrılmıştır, toplamda 923 ilçe mevcuttur.[101] Ayrıca ülke coğrafi, demografik ve ekonomik koşullar göz önüne alınarak 7 bölge ve 21 alt bölgeye ayrılmıştır ancak bu bölgeler herhangi bir idari yapıyı temsil etmemektedir.[102]

Siyaset

Türkiye, parlamenter temsilî demokrasinin uygulandığı bir ülkedir. 1923 yılında cumhuriyetin ilanından bu yana ülkenin laikliği önemli konulardan biridir.[103] Türkiye'nin anayasası, ülkenin yasal sistemini ortaya koyar. Hükûmetin temel ilkelerini içerir ve üniter bir merkezi devlet olarak Türkiye'yi tanımlar. Cumhurbaşkanı, ülkenin başkanıdır ancak genellikle sembolik bir role sahiptir. Beş yıllık aralıklarla yapılan doğrudan seçimlerle göreve gelir. Recep Tayyip Erdoğan, ülkenin halk oylamasıyla seçilen ilk cumhurbaşkanıdır.

Türkiye'de yürütme gücünün ve Bakanlar Kurulu'nun başında başbakan vardır. Yasama görevi ülkenin tek parlamentosu olan Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aittir. Yargı, yasama ve yürütme güçlerinden bağımsızdır. Anayasa Mahkemesi, yapılan yasaların ve alınan kararların anayasa ile uygunluğunu denetlemekle yükümlüdür. Danıştay, idari davalar için başvurulabilecek en son mahkemedir. Yargıtay ise karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.[104]

Başbakan, genellikle parlamentoda en fazla sandalyeye sahip olan partinin başkanıdır ve ülkenin hükûmetini oluşturmakla görevlidir, bu hükûmet ise güvenoyu toplamak zorundadır. Adalet ve Kalkınma Partisi çıkışlı önceki başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 2011 genel seçimleri de dahil olmak üzere üç kez halk oylarıyla başbakan seçilmiştir.[105] AK Parti 2015 yılında yapılan genel seçimlerde aldığı %49.5 oy oranı ve 317 sandalye sayısı ile mecliste çoğunluğa sahiptir. Şu anki başbakan Ahmet Davutoğlu'dur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı veya TBMM Başkanı, Türkiye'nin yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin başkanına denir. Türkiye'nin 26 TBMM Başkanı, 1 Temsilciler Meclisi Başkanı ve 1 Danışma Meclisi Başkanı olmuştur. Mevcut Meclis Başkanı Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul milletvekili İsmail Kahraman'dır.

Her iki cinsiyet için genel oy hakkı, 1933 yılından bu yana Türkiye genelinde uygulanmaktadır ve 18 yaşına girmiş her Türk vatandaşı seçme hakkına sahiptir. Türkiye'de 85 seçim bölgesi vardır ve bu seçim bölgelerinden aday olan 25 yaş üstü kişilerden 550 tanesi dört yıl aralıklarla liste usulü çoğunluk seçim sistemi yoluyla milletvekili olarak seçilir. Anayasa Mahkemesi, laiklik karşıtı veya ayrılıkçı gördüğü siyasi partilerin kamu finansmanını veya tamamen varlıklarını ortadan kaldırma hakkına sahiptir.[106][107] Ülkede %10 seçim barajı uygulaması vardır.[108]

Türkiye'de İslamcılar ve Atatürk'ün yaptığı devrimleri destekleyen Kemalistler, kamu hayatında dinin uygun rolü konusunda tartışmalar yaşayan iki uç taraftır.[109] Kemalistler, laik anayasal demokrasinin ve batılı laik yaşam tarzının savunucusu konumundadırlar. Ekonomi, eğitim ve diğer kamu hizmetlerinde ise devlet müdahalesinin destekçisidirler.[109]

İnsan hakları

Türkiye'de insan hakları, uluslararası ortamda kınamalara maruz kalmış ve çeşitli tartışmalara yol açmıştır. 1998 ve 2008 yılları arasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından özellikle yaşama hakkı olmak üzere genel insan hakları ihlalleri ve özgürlük ihlalleri nedeniyle Türkiye aleyhinde 1.600 karar alınmıştır. Aynı zamanda Kürt hakları, kadın hakları ve basın özgürlüğü gibi diğer konular da tartışmalara sebep olmuştur. Günümüzde Türkiye'nin insan hakları ihlallerindeki sicili, AB üyeliğine bir engel teşkil etmeye devam etmektedir.[110] Gazetecileri Koruma Komitesi'ne göre uzun yıllardır ülkeyi yöneten AKP hükûmeti, basın özgürlüğü açısından dünyanın en büyük baskılarından birini uygulamaktadır.[111] Ülkede çok sayıda gazeteci Ergenekon ve Balyoz davaları gibi çeşitli davalar kapsamında "terörizm" ve "devlet karşıtı faaliyetler" ile suçlanarak tutuklandı. "Türklüğü aşağılamak" ve "yargıyı etkilemek" suçlarıyla da gazetecilere karşı çeşitli kovuşturmalar başlatıldı, ayrıca hükûmetin basındaki oto-sansürü içselleştirdiği iddia edildi.[111] 2013 yılında Gazetecileri Koruma Komitesi, Türkiye'de 211 gazetecinin hapse atıldığını rapor ederek ülkenin bu rakamla en fazla gazeteci tutuklayan ülke sıralamasında tepeye yerleştirdiğini bildirdi.[112] Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Örgütü, 2014 Dünya Basın Özgürlüğü Sıralaması'nda Türkiye'yi 180 ülke içerisinde 154'üncü sırada göstermiştir.[113]

Hukuk

Türkiye'de yargı teşkilatı ve Türkiye'deki kolluk kuvvetleri

Türkiye'de, tamamı Avrupa kıtasıyla uyumlu hâle getirilmiş olan bir hukuk sistemi vardır. Örneğin Borçlar Kanunu ve Türk Medeni Kanunu, İsviçre'den alınmıştır. Medeni Kanun, İsviçre'nin medeni kanununun Türk kültürüne uyarlanmasıyla hazırlanmıştır. İdare Hukuku kuralları Fransa'daki muadili ile benzerlikler taşır, Ceza Kanunu ise İtalya'dan alınmıştır.[114]

Türkiye'de güçler ayrılığı ilkesi benimsemiştir. Bu ilke doğrultusunda, yargı gücü Türk milleti adına yalnızca bağımsız mahkemeler tarafından kullanılabilir. Mahkemelerin bağımsızlığı ve kuruluşu, hâkim ve savcıların görev süreleri boyunca güvenliklerinin sağlanması, hâkim ve savcıların görevleri, hâkim ve savcıların denetlenmesi, askerî mahkemeler ve kuruluşu, yüksek mahkemelerin yetki ve görevleri Türkiye Anayasası ile belirlenir.[115]

Türkiye Anayasası'nın 142. maddesine göre mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ile yargılama usulleri kanunla düzenlenir. Bu yasada ve ilgili diğer anayasa maddeleri doğrultusunda Türkiye'deki mahkeme sistemi üç ana başlık altında toplanır : Yargı Mahkemeleri, İdare Mahkemeler ve Askerî Mahkemeler. Her başlık, birinci derece mahkemeler ile yüksek maddeleri bünyesinde barındırır. Ülkedeki adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemek için Uyuşmazlık Mahkemesi kurulmuştur.[115]

Türkiye'de kolluk kuvvetleri Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı gibi çeşitli birimlere ayrılmaktadır. Tüm bu kolluk kuvvetleri Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı'na veya çoğunlukla İçişleri Bakanlığı'na bağlı olarak hareket ederler. Adalet Bakanlığı tarafından Kasım 2008'de açıklanan rakamlara göre, Türkiye cezaevlerinde bulunun kişi sayısı 100.000'i aşmıştır ve bu rakam 2000'lerin başındaki sayının iki katıdır.[116]

Dış ilişkiler

Türkiye'nin dış ilişkileri

1963'ten bu yana AET'nin ortak üyesi olan ve 1995'te AB Gümrük Birliği'ne katılan Türkiye, 2005 yılında Avrupa Birliği'ne tam üyelik müzakerelerine başladı.[22]

Türkiye, Birleşmiş Milletler (1945),[117] OECD (1961),[118] İslam İşbirliği Teşkilatı (1969),[119] AGİT (1973),[120] EİT (1985),[121] KEİ (1992),[122] D-8 (1997)[123] ve G-20 (1999)[124] gibi uluslararası örgütlerin kurucu üyelerinden birisidir. 1951-1952, 1954-1955, 1961 ve son olarak 2009-2010 yıllarında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde geçici üye olarak görev yapmıştır.[125]

Geleneksel Batı yönelimi doğrultusunda, Avrupa ile ilişkiler her zaman Türk dış politikasının merkezî bir parçası olmuştur. 1949 yılında Avrupa Konseyi'ne üye olan ülke, 1963 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu (sonradan Avrupa Birliği'ne dönüştü) ile ortaklık ilişkisi kurdu. Uzun yıllar devam eden siyasi görüşmelerin ardından, 1987 yılında AET'ye tam üyelik için başvurdu, 1992 yılında Batı Avrupa Birliği'nin ortak üyesi oldu, 1995'te AB Gümrük Birliği'ne katıldı ve 2005 yılında Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerine başladı.[22] Türkiye'nin Kıbrıs Sorunu'nda AB üyelerinin aksine Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni desteklemesi, AB ilişkilerini zorlaştırmakta ve ülkenin AB'ye üyelik sürecindeki önemli bir engel olmaya devam etmektedir.[126] Bugün, Avrupa Birliği üyeliği Türkiye tarafından stratejik bir hedef ve devlet politikası olarak kabul edilmektedir.[127][128][129][130]

Türkiye'nin dış ilişkilerinin bir diğer belirleyici unsuru Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkiler olmuştur. Sovyetler Birliği'nin oluşturduğu ortak tehdit sebebiyle Türkiye, 1952'de NATO'ya üye oldu ve Soğuk Savaş boyunca Washington hükûmetleri ile yakın ikili ilişkiler içinde bulundu. Türkiye, Avrupa Birliği'ne üyelik gibi önemli konular da dahil olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri'nin siyasi, ekonomik ve diplomatik desteğinden yararlandı.[131] Soğuk Savaş sonrasındaki dönemde Türkiye'nin jeostratejik önemi, çevresinde bulunan Orta Doğu, Kafkasya ve Balkan coğrafyalarına doğru kaydı.[132]

1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının üzerine Türk Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını elde ettiler. Türkiye, Ön ve Orta Asya'da bulunan bu cumhuriyetler ile ikili ilişkilerini, aralarında bulunan derin kültürel ve dilsel bağ sebebiyle ilerletme çabası içine girdi.[133] Özellikle Azerbaycan, Türkiye ile ilişkilerinin önemini vurguladı.[134][135] Bakü'den Ceyhan'a uzanan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC), Hazar Denizi'ndeki petrolü küresel pazara aktarmayı sağlamakta ve Türkiye'nin dış politika stratejisinin bir bölümünü oluşturmaktadır.[136] Azerbaycan'ın Ermenistan ile yaptığı Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'ı destekleyen Türkiye, savaş yıllarından bu yana Ermenistan ile var olan sınır kapılarını kapalı tutmaktadır.[137] Günümüzde AK Parti hükûmeti dönemi, Türkiye'nin Yeni Osmanlıcılık dönemi olarak adlandırıldı ve ülkenin etkisi stratejik konumuna bağlı olarak Ortadoğu'da arttı.[138][139] Bu politikalar Türkiye'nin çevresindeki Arap ülkeleriyle sorunlar yaşamasına yol açtı. Örneğin Suriye İç Savaşı'ndan sonra Suriye ile, Muhammed Mursi'nin devrilmesinden sonra Mısır ile Türkiye'nin arası bozuldu.[140][141]

Türkiye, 1950'den bu yana Birleşmiş Milletler ve NATO bünyesi dahilinde uluslararası alanda çeşitli güçlerin korunmasına yardımcı olmuştur. Somali ile eski Yugoslavya'da barış ortamının korunmasına destek sağlamış ve Birinci Körfez Savaşı'nda koalisyon güçlerini desteklemiştir. Bunun yanı sıra varlığı tartışmalı olsa da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti topraklarında 36.000 askerini bulundurmaktadır.[142] Afganistan'da Amerika Birleşik Devletleri'nin istikrar gücü, BM yetkilisi ve 2001'den bu yana NATO komutası altında Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti'nin bir parçası olarak bulunmaktadır.[143] 2003'ten beri Türkiye, Avrupa Kolordusu'na askerî personel sağlamakta ve AB Savaş Grupları'nda yer almaktadır.[144]

Ordu

Türk Silahlı Kuvvetleri

Türk Silahlı Kuvvetleri, ABD Silahlı Kuvvetleri'nden sonra NATO'nun en büyük ikinci askerî gücüdür. Türkiye, 1952 yılında NATO'ya katılmıştır.[145]

Türkiye'nin silahlı kuvvetleri, NATO üyesi ülkeler arasında ABD Silahlı Kuvvetleri'nden sonra gelen en büyük ikinci askerî güçtür ve 2011 NATO sayımlarına göre tahmini 495.000 konuşlandırılabilir kuvveti bulunmaktadır.[146] Almanya, Belçika, Hollanda ve İtalya ile birlikte NATO'nun nükleer paylaşım politikasının bir parçası olan beş ülkeden biridir.[147] İncirlik Hava Üssü'nde toplam 90 tane B61 nükleer bombası bulunmaktadır, bunlardan 40 tanesi nükleer bir çatışma durumunda NATO'dan onay almak şartıyla Türk Hava Kuvvetleri'nin kullanması için tahsis edilmiştir.[148]

Türk Silahlı Kuvvetleri üç bölümden oluşur : Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri. İç emniyeti sağlama ve askeri işlevleri olan Jandarma ile Sahil Güvenlik, barış zamanında İçişleri Bakanlığı'na, savaş zamanında Kara ve Deniz kuvvetlerine bağlıdır.[149]

Türk Silahlı Kuvvetleri'ni komuta edip yönlendiren en üst düzey birim olan Genelkurmay Başkanı, cumhurbaşkanı tarafından atanır ve başbakana karşı sorumludur. Bakanlar Kurulu, millî güvenlik ve ülke savunması için yeterli silahlı kuvvetlerin hazırlanması konularında meclise karşı sorumludur. Ancak savaş ilan etme, dış ülkelere asker gönderme veya dış ülke askerlerinin Türkiye'ye konuşlanmasına izin verme yetkileri yalnızca meclise aittir.[149]

Sağlık sorunu olmayan her erkek Türk vatandaşının eğitim durumu ve iş yerine bağlı olarak üç hafta ile bir yıl arasında değişen bir süreliğine askerî hizmet yapması zorunludur.[150] Türkiye'de vicdanî ret uygulaması bulunmamaktadır ve askerlik yerine sivil bir alternatif sunulmamaktadır.[151]

Coğrafya

Türkiye coğrafyası

Türkiye'nin topoğrafik haritası.

Türkiye, iki kıtada toprağı bulunan bir Avrasya ülkesidir.[152] Topraklarının %97'si Asya üzerinde bulunur ve bu kısım Anadolu diye adlandırılır. Kalan %3'lük kısım ise Avrupa kıtasında kalır ve Doğu Trakya diye adlandırılır. Marmara Denizi, Çanakkale ve İstanbul Boğazı Anadolu'yu Trakya'dan, Asya'yı Avrupa'dan ayırır.[153][154]

Türkiye toprakları kabaca bir dikdörtgen şeklini andırır, 1.600 kilometre (1.000 mi) uzunluğunda ve 800 km (500 mi) genişliğindedir.[155] 36° ve 42° kuzey paralelleri ile 26° ve 45° doğu meridyenleri arasına yerleşmiştir. Gölleriyle birlikte 783.562 kilometre karelik (300,948 sq mi) bir alanı kaplar.[156] Bunun 755.688 kilometre karesi (291.773 sq mi) Asya topraklarını oluştururken, geriye kalan 23.764 kilometre karesi (9.174 sq mi) Avrupa topraklarını oluşturur.[155] Bu rakamlarla, yüzölçümü açısından dünyanın en büyük 37. ülkesidir. Üç tarafı denizlerle çevrilidir. Batısında Ege Denizi, kuzeyinde Karadeniz ve güneyinde Akdeniz bulunmaktadır. Kuzeybatısında ise Marmara Denizi yer alır.[157]

Türkiye'nin Avrupa'daki kısmı olan Doğu Trakya'da Yunanistan ve Bulgaristan ile sınırı bulunmaktadır. Asya'daki kısmı olan Anadolu'da ise dar kıyı ovalarıyla çevrilmiş yüksek bir merkezi platodur. Kuzeyde Köroğlu ve Kuzey Anadolu Dağları ile, güneyde Toros Dağları ile çevrilmiştir. Türkiye'nin doğusuna gidildikçe yükselti artar ve burası Fırat, Dicle, Aras gibi çeşitli nehirlerin kaynağıdır. Ayrıca 5.137 metre (16.854 ft) yüksekliğindeki Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı ve en büyük gölü olan Van Gölü de Doğu Anadolu'da yer alır.[157][158] Türkiye, Anadolu toprakları üzerinde kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ermenistan, Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve İran, güneydoğuda Irak ve Suriye ile komşudur.

Türkiye, yedi coğrafi bölgeye bölünmüştür. Bunlar Akdeniz, Doğu Anadolu, Ege, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu, Karadeniz ve Marmara bölgeleridir. Dar bir kemere benzeyen Karadeniz Bölgesi, Kuzey Anadolu boyunca düzensiz bir şekilde uzanır ve ülkenin toplam yüzölçümünün altıda birini oluşturur. Geleneksel bir eğilim olarak, doğuya doğru gidildikçe engebenin artmasına paralel olarak yaylacılığın arttığı görülür.[157]

Türkiye'nin yer şekillerinin çeşitliliği, binlerce yıldır bölgenin arazisini şekillendiren yerin hareketliliğinin bir sonucudur. Üzerinde sönmüş volkanlar bulundurur ve hâlâ daha sıklıkla depremler meydana gelmektedir. Çanakkale ve İstanbul Boğazları, varlıklarını ülkedeki fay hatlarına borçludurlar. Ülkenin kuzeyinde ve doğusunda günümüzde de depremlere sebep olan büyük fay hatları vardır. Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde 1999'da meydana gelen büyük Marmara depremi, binlerce insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuştur.[43]

Biyoçeşitlilik
Türkiye florası ve Türkiye faunası

Ayrıca bakınız : Türkiye'de çevre sorunları
Kuzey Anadolu Dağları'ndaki Sümela Manastırı. Bu dağlar, ılıman yağmur ormanları, flora ve faunalarıyla birlikte bir ekolojik bölge oluşturur.

Türkiye'nin olağanüstü ekosistemi ve habitat çeşitliliği, ülkede önemli bir tür çeşitliliğinin oluşmasını sağlamıştır.[159] Anadolu, üzerinde tarımın yapılmaya başladığı yıllardan itibaren birçok bitkinin anavatanı olmuştur ve günümüzde bu bitkiler Türkiye'de yaşayan insanlar tarafından kullanılmaktadır. Türkiye'nin faunasının çeşitliliği, florasının çeşitliliğinden bile büyüktür. Tüm Avrupa genelindeki hayvan türlerinin sayısı 60.000 iken, bu rakam Türkiye'de 80.000'den fazladır ve alt türler dahil edildiğinde 100.000'i geçmektedir.[160]

Kuzey Anadolu kozalaklı ve yaprak döken karışık ormanları, Türkiye'nin kuzeyindeki Kuzey Anadolu Dağları'nın büyük bir bölümünü kaplar ve bir ekolojik bölge oluşturur. Bu dağların doğu ucunda Kafkasya karışık ormanları yer alır. Bölge ayrıca Avrasya yaban hayatına da ev sahipliği yapar. Bayağı atmaca, kaya kartalı, şah kartal, küçük orman kartalı, kafkas kara orman tavuğu, kara iskete ve duvar tırmaşık kuşu gibi hayvanlar burada yaşar.[161] Kuzey Anadolu Dağları ve Karadeniz arasındaki dar kıyı şeridinde, Dünya'da az sayıda bulunan ılıman yağmur ormanlarından biri olan Euxine-Kolşik yaprak döken ormanlarına rastlanır.[162]

Türkiye'de 40 tane millî park, 189 tane doğal park, 31 tane doğal koruma alanı, 80 tane yaban hayatını koruma alanı ve 109 tane doğal anıt bulunur. Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı, Nemrut Dağı Millî Parkı, Antik Troya Millî Parkı, Ölüdeniz Doğal Parkı ve Polenezköy Doğal Parkı bunlara örnektir.[163]

Türkiye'nin başkenti Ankara, kendi adını taşıyan Ankara kedisi, Ankara tavşanı ve Ankara keçisi gibi hayvanlarıyla ünlüdür. Ülkenin diğer ulusal sembollerinden biri ise Van kedisidir ve adını Doğu Anadolu'da yer alan Van ilinden alır. Ayrıca Türkiye'ye has çeşitli köpek türleri de vardır : Anadolu çoban köpeği, kangal, Aksaray Malaklısı ve Akbaş.[164]

İklim

Türkiye'deki iklim çeşitleri

Türkiye'nin iklim grafiği[165]

Türkiye'de üç farklı iklim tipine rastlanmaktadır. Genel anlamda Ege Denizi ile Akdeniz kıyılarında görülen Akdeniz ikliminde yazlar sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır.[165] Bitki örtüsü makidir. Karadeniz kıyılarında görülen bir ılıman okyanus iklim tipi olan Karadeniz ikliminde her mevsim yağış görülmektedir, doğal bitki örtüsü ormandır. Karadeniz kıyıları, Türkiye'nin yıl boyunca yüksek yağış alan tek bölgesidir ve Doğu Karadeniz bölümü yıllık 2000-2500 milimetre yağış almaktadır.

Ege Denizi ile Karadeniz'i birbirine bağlayan Marmara Denizi'nin kıyılarında geçiş iklimi görülmektedir; denizin güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Karadeniz ve kuzeybatısında Karasal iklime rastlanmaktadır. Marmara ve Karadeniz bölgelerinde hemen hemen her yıl kar yağışı gözükse de kar ancak birkaç gün yerde kalır. Ülkede, Karadeniz ve Akdeniz'de kıyıya paralel uzanan dağlar, denizlerden gelen ılıman hava kütlelerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller.

İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yani iç kesimlerde Karasal iklime rastlanır. Bu iklimde yıllık ve günlük sıcaklık farkları yüksektir; yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Doğu bölgelerde, kışlar oldukça sert geçer. Doğu Anadolu'da sıcaklıklar −30 °C ve −40 °C'ye (−22 °F ve −40 °F) kadar düşebilir ve kar yılın en az 120 günü yerde kalır. Batıda ise kış sıcaklıkları ortalama 1 °C (34 °F) olarak gözlemlenmektedir. Yazları sıcak ve kurak, ülke genelinde genellikle Temmuz ve Ağustos en kurak ay iken Mayıs en çok yağışın alındığı aydır, sıcaklıklar gün içinde 30 °C (86 °F) üzerine çıkabilmektedir.


Ekonomi

Türkiye ekonomisi

Levent iş merkezlerine ait gökdelenler. İstanbul, Türkiye ekonomisinin kalbinin attığı yerdir.[166]

Türkiye, GSYİH (SAGP) sıralamasında ve GSYİH (nominal) sıralamasında 17.sırada yer almaktadır.[167][168] OECD ile G-20 büyük ekonomileri topluluklarının kurucu üyelerinden bir tanesidir.[118][124]

1995'te başlayan Avrupa Birliği-Türkiye Gümrük Birliği tarifeleriyle birlikte Türkiye'de geniş bir liberalleşme yolu açıldı ve bu gümrük birliği, ülkenin dış ticaret politikasının önemli taşlarından birini oluşturur hale geldi.[169] Türkiye'nin 2014'te ihracatı, önceki yıla göre %4 artarak $157,6 milyar oldu. En fazla ihracat yapılan yapılan ülkeler ise Almanya, Irak, Birleşik Krallık, İtalya ve Fransa olarak belirlendi.[170] Ancak aynı yıl ithalatın $242,2 milyarı bulması sebebiyle $84,5 milyar tutarında dış ticaret açığı oluştu. Bu rakam, bir önceki yıl $99.8 milyar idi.[171] 2014'te Türkiye, en fazla Çin Halk Cumhuriyeti'nden ithalat yaptı. Bu ülkeyi sırasıyla Almanya, Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri takip etti.[172]

Türkiye'nin büyük bir otomotiv sanayisi vardır. 2013 verilerine göre ülke, en çok otomobil üreten ülkeler sıralamasında 17. sırada yer almaktadır.[173] 2014 Türkiye, gemi yapımından ise $1,2 milyar gelir elde etmiştir.[174] Ülkenin bu konudaki en büyük pazarları Malta, Norveç, Birleşik Krallık ve Marshall Adaları'dır. 2012 verilerine göre 87 aktif Türk tersanesi bulunmaktadır ve bu tersanelerde farklı boyutlarda 15 yüzer havuz ve bir kuru havuz bulunmaktadır. Tuzla, Yalova ve İzmit gemi inşa sektörünün başlıca merkezleridir.[175]

Beko ve Vestel gibi Türk markaları, Avrupa'nın en büyük beyaz eşya ve tüketici elektroniği üretim şirketlerindendir, bu sektörleri geliştirmek ve yeni teknolojiler bulmak konusunda önemli miktarda yatırımlar yapmaktadırlar.[176]

Türk ekonomisinin diğer önemli bölümlerini ise bankacılık, inşaat, ev aletleri, elektronik, tekstil, petrol arıtma, petrokimya ürünleri, gıda, madencilik, demir-çelik ve makine sanayi oluşturmaktadır. 2013 verilerine göre Türkiye'deki sektörel GSYİH dağılım %8,9 tarım, %27,3 sanayi ve %63,8 hizmet şeklinde olmuştur.[177] Bu oranlara rağmen hâlâ daha nüfusun dörtte biri tarım sektöründe çalışmaktadır.[178] 2012 verilerine göre çalışan nüfusun sadece %30'u kadınlardan oluşmaktadır ve bu rakam OECD üyesi ülkeler arasındaki en az orandır.[179] Türkiye'de en zengin kesimin geliri, en yoksul kesimin gelirinin 7,7 katıdır. Nüfusun %15’i yoksulluk sınırının altındadır.[180]
Tarihçe

I. Dünya Savaşı ile Türk Kurtuluş Savaşı sonrası ortaya çıkan cumhuriyetin, ilk altmış yılında, 1923 ve 1983 yılları arasında devlet, sıkı bir yarı-devletçi yaklaşımın içinde bulundu; özel sektör katılımı, dış ticaret, döviz akışı ve doğrudan yabancı yatırım tutarı gibi konularda çeşitli sınırlamalar konuldu, çeşitli bütçe planlamaları yapıldı. Ancak 1983 yılına gelindiğinde Başbakan Turgut Özal, özel sektörü daha ön plana çıkaran bir dizi reform başlattı.[98]

Büyük miktarlarda alınan dış kredilerle birlikte reformlar, hızlı bir ekonomik büyümenin önünü açtı fakat bu büyüme özellikle 1994, 1999 (o yıl gerçekleşen Gölcük depremi sonrası)[181] ve 2001[182] yıllarında yaşanan finansal krizler ve durgunluklar sebebiyle sürekli kesintiye uğradı. 1981 ile 2003 yılları arasında ülkenin yıllık GSYİH büyüme ortalaması %4 olarak belirlendi.[183] Büyüyen kamu açıkları ve yaygın yolsuzluk ile birlikte ek mali reformların eksikliği, yüksek enflasyon ve zayıf bankacılık sektörü, makroekonomi dalgalanmasının artmasına sebep oldu.[184] 2001 yılındaki kriz sonrası dönemin maliye bakanı Kemal Derviş tarafından başlatılan reformlardan bu yana, enflasyon tek haneli rakamlara düştü, yatırımcı güveni ile yabancı yatırım arttı, işsizlik oranı geriledi.

Türkiye, dış ticaret üzerindeki devlet kontrolünü yavaş yavaş azaltarak ekonomik düzenlemeler yoluyla çeşitli pazarlar açtı, kamuya ait çeşitli kurumları özelleştirme yoluna gitti, birçok sektörün liberalleştirilmesi ile yabancı katılımı ise çeşitli siyasi tartışmalar arasında devam etti.[185] Kamu borçlarının GSYİH'ye oranı, 2001 yılındaki durgunlukta seviyenin altına düşse de, 2010 yılının üçüncü yarısında %46'ya yükseldi. 2002 ve 2007 yılları arasındaki yıllık GSYİH büyüme oranı ise ortalama %6,8 olarak belirlendi; bu rakam Türkiye'yi o yılların en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri haline getirdi.[186] Ancak büyüme, 2008 yılında %1 oranında yavaşladı ve ekonomi, 2009 yılında yaşanan küresel ekonomik krizden %5 kadarlık bir oranla durgunluktan etkilendi. 2010 yılında ise ülkenin ekonomisinin %8 büyüdüğü tahmin edildi.[16]

2000'lerin ilk yıllarında ülkedeki yüksek enflasyon kontrol altına alındı ve bu yeni bir para biriminin piyasaya sunulmasına yol açtı; Yeni Türk Lirası, 1 Ocak 2005 tarihinde yürürlüğe girdi.[187] 1 Ocak 2009'da Yeni Türk Lirası yerini yeni banknot ve madeni paraların tanıtılmasıyla Türk Lirası'na bıraktı. 2012 yılında ülkedeki enflasyon rakamı %6,16, işsizlik oranı ise %9,2 olarak belirlendi.[188][189]
Turizm

Türkiye'de turizm, ekonominin önemli bir kısmını teşkil etmektedir ve son yirmi yılda hızlı bir büyüme yakalamıştır. 2014'te 39,8 milyon turist tarafından ziyaret edilen Türkiye, Dünyanın 6., Avrupa'nın 4. en büyük turizm destinasyonu olarak yer aldı ve ziyaretçilerden 29,5 milyar dolar gelir elde etti.[190]
Altyapı

Türkiye, 2014 senesinde kazandığı yaklaşık 800 milyar ABD doları GSYİH ile dünyanın en büyük 17. ekonomisi, Avrupa'nın ise en büyük 6. ekonomisi seçlmiştir.
Otomotiv
Adnan Menderes döneminde anlaşma yapılan fakat askeri darbe nedeniyle durdurulan ve ilk üretimini 1966'da yapılan Anadol 1, 1969.

Türkiye'nin oto sanayi kuruşuş tarihi 1950'lere dayanmaktadır. İlk otomotiv fabrikası dönemin başbakanı Adnan Menderes tarafından kurulmuştur. Adnan Menderes, dönemin başbakanlık müşteşarı ile konuşurken kamyon fabrikası kurmayı istediğini belirtmiştir. Ayrıca 1954'de Amerikan şirketi tarafından Türkiye'de Türk Traktör Fabrikası kurulmuştur. 1955 yılında Adnan Menderes'in isteği üzerine Kamyon Fabrikası yapılmıştır.1955'de Türk otomotiv sanayiisinin ilk yerli ürünü fabrika kapısından çıkmıştır. Ayrıca Adnan Menderes tarafından Gebze'de Federal Türk Kamyonları fabrikası kurulmuştur.[191] 19631 Askeri darbe ile Adnan Menderes'in idam edilmesi bu süreci 5 yıl kadar geciktirmiştir. Bu süreçte ilk yerli otomobil piyasaya 1966'da çıkmıştır. Ayrıca 12 Eylül 180 darbesi ile otomotiv yavaşlamış fakat 1983-1991 ANAP iktidarına kadar otomotiv olduğundan daha hızlı gelişmiştir. Ayrıca dışarıdan da ülkeye otomobil ihracatı yapılmıştır. 1991-2000 yılları arası ise bu oran biraz düşmüştür. 2000'den günümüze kadar her yıl otomotiv fabrikaları ve ticareti sayısı artmaktadır.[192] Türkiye’de Ar-Ge faaliyetleri için harcanan toplam miktar da giderek artarak; 2001 yılında 1,29 milyar TL olan Ar-Ge harcamaları 2013 yılında 14,8 milyar TL’ye ulaşarak % 22,5’lik bir yıllık büyüme oranı gerçekleştirmiştir.[193] Ar-Ge harcaması 2006 yılında 206 milyon TL iken 2013 yılında 547 milyon TL’ye ulaşmıştır. Türkiye’nin otomotiv üretimi 2002 yılında AK Parti iktidarından sonra 374.000 iken 2014 yılında 1.170.445’e ulaşarak büyük ilerleme kaydetmiştir. Bu büyümeler, Türkiye’yi dünyanın en büyük 17. otomotiv üreticisi haline getirmiştir. 2014 yılı sonu itibarıyla Türkiye, Avrupa’nın en büyük hafif ticari araç üreticisi seçilmiştir.[194] 2003 ve 2014 yılları arasında Türk otomotiv pazarlaması % 9.30’luk yıllık büyüme oranı kaydetmiştir. Almanya, Fransa, İtalya, İngiltere ve İspanya ülkeleriyle ihracatlar yapılmaktadır.[195]
Bilim ve teknoloji
Bu alt başlık {{{1}}} tarihinden beri geliştirilmeye ihtiyaç duyuyor. Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.

Demografi

Türkiye demografisi

Ayrıca bakınız : Türkler ve Türkiye'deki azınlıklar
Nüfus sayımları
Yıl Nüfus %± Artış
1927 13.648.270 —
1935 16.158.018 2,13%
1940 17.820.950 1,98%
1950 20.947.188 1,63%
1960 27.754.820 2,85%
1970 35.605.176 2,52%
1980 44.736.957 2,31%
1990 56.473.035 2,36%
2000 67.803.927 1,85%
2010 73.722.988 0,84%
2014 77.695.904 1,32%
Kaynak : TÜİK[196]

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonucunda elde edilen verilere göre 31 Aralık 2015 itibarıyla Türkiye'nin nüfusu 78.7 milyondur. Bu rakam, ilk resmî nüfus sayımının yapıldığı 1927 yılında 13.6 milyondu.[196] 2015 yılındaki rakam, 2014 yılındaki rakamın 1.4 milyon fazlasıdır ve ülkenin nüfusunun artış oranı ‰13,4'tür. Nüfusun %91,8'i il ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadır. Yine aynı verilere göre Türkiye'de km² başına ortalama 102 kişi düşmektedir. Nüfusun %67,8'i 15-64 yaş grubunda yer alırken; %24'ü 0-14 yaş grubunda yer almaktadır. Yaklaşık %8,2'lik bir kısım ise 65 ve üstü yaşlardaki kişilerden oluşmaktadır.[197] Türkiye'nin en gelişmiş ve en kalabalık şehri İstanbul'dur. Ayrıca Avrupa'nın en kalabalık üçüncü şehri unvanını da taşımaktadır.[198][199]

Türkiye Anayasası'nın 66. maddesi, "Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan" herkesi, bir "Türk" olarak tanımlar. Bu nedenle, Türkiye'de hukukî anlamda Türk sözcüğü, bir etnik kökeni ifade etmekten ziyade ülkenin vatandaşı olan herkesi ifade etmektedir.[200] Ülkenin büyük çoğunluğunun etnik kökeni Türk'tür. Ülke nüfusundaki Türklerin oranı CIA'e göre %70-75, Konda'ya göre %76 ve Konsensus'a göre %77'dir.[16][18][201] Nüfusun etnik dağılımına ait pek çok veri olmasına rağmen, Türkiye'de yapılan resmî nüfus sayımları etnik kökene ait rakamlar vermediği için resmî veriler mevcut değildir.[202] Yapılan araştırmalara göre Türkiye'de Arnavutlar, Azeriler, Araplar, Boşnaklar, Çerkesler, Çingeneler, Gürcüler, Hemşinliler, Lazlar, Pomaklar, Süryaniler ve Zazalar dahil olmak üzere pek çok etnik grup yaşasa da,[18] ülkede resmen tanınan azınlıklar sadece Ermeniler, Rumlar ve Yahudilerdir. Bu tanınmayı Lozan Antlaşması ile birlikte elde etmişlerdir.[203] Türklerden sonra, ülkede yaşayan en büyük etnik grup Kürtlerdir. Kürtlerin nüfus içindeki oranı CIA'e göre %18, Konda'ya göre %15, Konsensus'a göre %14'tür.[16][18][201] CIA'e göre Türkler ve Kürtler dışındaki diğer azınlıkların oranı ise %7-12'dir.[16] Tanınan üç azınlık dışında kalan diğer azınlıklar için belirlenmiş özel haklar yoktur. "Azınlık" terimi, Türkiye'de hassas bir konudur ve hassas olmaya devam etmektedir.[19] Hukukî anlamda azınlıkları tanımasa da devlet, resmî kanalı TRT'ye, azınlıkların konuştuğu çeşitli dillerde radyo ve televizyon programları yapması konusunda izin vermektedir.[204]

Türkiye nüfusunun %2,5'i göçmenlerden oluşmaktadır.[205] Ülke, Aralık 2015 itibari ile 2,5 milyon Suriyeli mülteci sayısı ile dünyanın en büyük mülteciyi barındıran ülkesi oldu. Suriye İç Savaşı'ndan kaçan bu mülteciler, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Başkanlığı tarafından hazırlanan çadırlarda ağırlandı, birçoğu ise şehirlere göç etti.[206]

Türkiye'nin resmî dili, aynı zamanda nüfusun %85'inin ana dili olan Türkçedir. Nüfusun yaklaşık %12'si ise ana dil olarak Kürtçe konuşmaktadır. Arapça ve Zazacayı ana dil olarak konuşanların oranı da %1'den fazladır, bunun yanı sıra çeşitli bölgelerde küçük bir kesim tarafından ana dil olarak konuşulan diller de mevcuttur.[18] Ayrıca Türkiye'de konuşulan dillerden bazıları tehlike altındadır. Bunlara Abazaca, Abhazca, Batı Ermenicesi, Çerkesçe, Çingenece, Doğu Çerkesçesi, Hemşince, Hertevince, Kapadokya Yunancası, Lazca, Pontus Rumcası, Ubıhça, Yahudi İspanyolcası ve Zazaca örnek verilebilir.[207]



Din

Ana madde : Türkiye'de din

Ayrıca bakınız : Türkiye'de İslam, Türkiye'de Hrıstiyanlık, Türkiye'de Yahudilik ve Türkiye'de laiklik
İstanbul'daki Sultan Ahmet Camii, içerisinin İznik çinileriyle süslenmesinden dolayı, Avrupa'da Mavi Cami olarak da anılır.[209]

Türkiye, resmî dini olmayan laik bir devlettir. Din ve vicdan özgürlüğü, ülkenin anayasasıyla güvence altına alınmıştır.[210][211] Ancak ülkede çeşitli İslami partilerin kurulmasıyla birlikte, dinin yönetimdeki rolüyle ilgili tartışmalar ortaya çıkmıştır.[212] Ülkede kamu kurumlarında ve okullarda uzun yıllar boyunca İslami siyaset sembolü olarak görüldüğü için başörtüsü takılması yasaklandı. Bu yasağa 2011 yılında üniversitelerde, 2013 yılında kamu kurumlarında ve 2014 yılında diğer okullarda son verildi.[213][214]

Türkiye'de baskın din İslam'dır ve çeşitli verilere göre nüfusun %99,8'i Müslüman'dır.[16][215][216] Ancak farklı kaynaklara göre bu rakam farklılık göstermektedir ve %96.4 olarak geçmektedir.[217] Yaygın mezhep ise Sünnilik mezheplerinden biri olan Hanefiliktir. Ülkedeki en yüksek İslami makam Diyanet İşleri Başkanlığı'dır ve Hanefi mezhebinin kurallarına göre dini yorumlar. Ülke topraklarındaki 80.000'i aşkın kayıtlı camiden ve buralarda görevli imamlardan da sorumludur.[218] Ayrıca ülkede Alevilik de yer yer yaygındır ve akademisyenler Alevi sayısının 15-20 milyon arasında olduğunu öne sürmektedir.[219][220] Aksiyon dergisine göre ise, Aleviler hariç ülke nüfusunun 3 milyonu (%4.2) Şii Onikicilerden oluşur.[221] Ayrıca Sufizm'e bağlı olanlar da vardır ve nüfusun %2'si herhangi bir mezhebe bağlı olmayan Müslümanlardır.[222][223]

Türkiye topraklarında Müslüman olmayanların sayısı 1914'te %19 iken bu sayı 1927'de %2.5'e düşmüştür.[224] Günümüzde ülkede Rum Ortodoksları ve Katolikler dahil olmak üzere çeşitli mezheplerden 120.000 Hristiyan bulunmaktadır ve bu rakam Türkiye'nin nüfusunun %0.2'sinden daha azdır.[225][226][227] Ülkede açık olan kilise sayısı ise 236'dır.[228] İstanbul, 4. yüzyıldan bu yana Doğu Ortodoks Kilisesi'nin merkezi konumundadır.[229][230]

Türkiye'de, çoğu Sefarad kökenli olan 26.000 Yahudi yaşamaktadır.[231] MÖ 5. yüzyıldan itibaren Anadolu topraklarında Yahudi toplulukları yaşamaya başladı ve yirmi yüzyıl sonra, 15. yüzyıl sonlarında İspanyol ve Portekiz Yahudileri'nin İspanya'dan kovulmasıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu, bu Yahudilerin günümüzdeki Türkiye topraklarına yerleşmesine izin verdi. Böylece Anadolu'daki Yahudi nüfusu arttı. 20. yüzyıldaki göçlere rağmen, bugün hâla küçük bir Yahudi nüfusu Türkiye'de bulunmaktadır.[232]

Eğitim

Ana madde : Türkiye'de eğitim

Ayrıca bakınız : Türkiye'deki üniversiteler listesi
1453'te Darülfünun adıyla kurulan İstanbul Üniversitesi, 1 Ağustos 1933'te yapılan reformla birlikte Türkiye'nin ilk üniversitesi olarak hizmete girmiştir.[233]

Türkiye'de üniversite öncesi eğitim Millî Eğitim Bakanlığı'nın denetimindedir.[234] Dört yıl ilkokul, dört yıl ortaokul ve dört yıl lise olmak üzere toplam on iki yıllık eğitim zorunludur.[235] OECD raporlarına göre ülkede liseyi tamamlamayan 25-34 yaş grubuna dahil kişiler, liseyi tamamlayan aynı yaş grubundan iş arkadaşlarının elde ettiği gelirin ortalama olarak sadece %80’ini almaktadırlar.[236] Ülkenin temel eğitim seviyesi diğer OECD ülkelerinin altında kabul edilir.[237] Türkiye, OECD'nin PISA programında 34 ülke arasında 32. sırada yer alır.[235] Yüksek kalitedeki liselere giriş, büyük ölçüde ülke genelinde yapılan öğrenci yerleştirme sınavlarından alınan puana bağlıdır, bu yüzden ülkedeki özel ders alma yaşı 10'a kadar düşmüştür.[237] Türkiye'de 2011 itibariyle yetişkin nüfusun %94,1'i okuryazardır; erkek nüfusun kendi içindeki okuryazarlık oranı %97,9, kadın nüfusun kendi içindeki okuryazar oranı %90,3'tür.[238]

2014 itibarıyla Türkiye'deki üniversite sayısı 196'dır.[239] Öğrenciler, Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) sonucunda aldıkları puanlarla üniversiteye geçiş hakkı kazanır.[240] 2007 yılında üniversiteye geçiş sınavına 1.700.000 kişi katılmış olsa da, 2008 yılında üniversite kontenjanları 600.000 ile sınırlı kalmıştır.[241] Anadolu Üniversitesi'nin Açıköğretim Fakültesi dışındaki tüm fakültelere giriş, lise mezunlarının YGS-LYS sonucuna bağlı olarak şekillenir.[242] Dünyanın en iyi üniversitelerinin sıralandığı 2014 Times Higher Education World University Rankings'te ilk 200'e Türkiye'den dört üniversite dahil olmuştur. Listede Orta Doğu Teknik Üniversitesi 85. sırada, Boğaziçi Üniversitesi 139. sırada, İstanbul Teknik Üniversitesi 165. sırada, Sabancı Üniversitesi 182. sırada yer almıştır.[243]

Sağlık hizmetleri

Ana madde : Türkiye'de sağlık hizmetleri

Ayrıca bakınız : Türkiye'deki hastaneler listesi

Türkiye'de sağlık hizmetleri Sağlık Bakanlığı tarafından merkezi bir devlet sistemiyle kontrol edilir. 2003 yılında hükûmet, sağlık hizmetlerine ayrılan bütçe oranını artıran ve nüfusun büyük bir bölümünü sağlıklı hâle getirmeyi amaçlayan geniş kapsamlı bir sağlık reformu programını tanıttı. Türkiye İstatistik Kurumu, 2012 yılında sağlık hizmetleri kapsamında 76.3 milyar TL harcandığını açıkladı; hizmet bedellerinin %79.6'sı Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanırken geriye kalan %15.4'ü hastalar tarafından doğrudan ödendi.[244] 2013 rakamlarına göre Türkiye'de 30.116 sağlık kurumu bulunmaktadır ve doktor başına ortalama 573 hasta düşmektedir.[245][246] Ayrıca 1000 kişi başına düşen yatak sayısı 2.64'tür.[245]

Türkiye'de beklenen yaşam süresi erkeklerde 71.1 yıl ve kadınlarda 75.2 yıl olmakla birlikte, toplam nüfus ortalamasının beklenen yaşam süresi 73.2 yıldır.[247] Ülkede ölümlere en çok neden olan hastalıklardan ilk üçü şunlardır : dolaşım sistemi hastalıkları (%39.8 ), kanser (%21.3), solunum hastalıkları (%9.8 ).[248]

Kültür

Ana madde : Türk kültürü

Mevlevi semazenler bir Sema törenindeyken. Mevlevi Sema Törenleri, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'nde yer almaktadır.[249]

Türkiye; Oğuz, Anadolu, Osmanlı (Greko-Romen ve İslami kültürlerin bir devamıydı) ve Batı kültürleri ile geleneklerinin karışımıyla ortaya çıkan çok çeşitli kültürleri barındırır. Ülke coğrafyasındaki kültürel kaynaşma, Orta Asya'dan Anadolu'ya doğru gerçekleşen Türk göçleri sırasında Türklerin göç yolları üzerindeki kültürlerle kendi kültürlerini birleştirmesi sonucunda başladı. Ülkedeki Batılılaşma hareketi ise Osmanlı İmparatorluğu'nun Tanzimat döneminde başladı ve bugüne kadar sürmeye devam etti.[250][251] Sonuç olarak günümüz Türk kültürü, geleneksel inançları ve tarihi değerleri koruyarak "çağdaş" bir Batı devleti olma çabası sonucunda şekillendi.[250]

Sanat

Ana madde : Türk sanatı

Ayrıca bakınız : Türk edebiyatı, Türk halk oyunları, Türk müziği, Türkiye'de resim ve Türk tiyatrosu
Osman Hamdi Bey'in çizdiği Kaplumbağa Terbiyecisi.

Batılı anlamda Türk resim sanatı, 19. yüzyılın ortalarından itibaren etkin bir gelişme göstermeye başladı. Resim dersleri ilk olarak teknik ihtiyaçlar için 1793 yılında şu anki İstanbul Teknik Üniversitesi'nde verilmeye başlandı.[252] 19. yüzyılın sonlarında, Batılı anlamda insan tasvirleri özellikle Osman Hamdi Bey ile birlikte Türk resminde kullanılmaya başlandı. Çağdaş eğilimlerle birlikte empresyonizm de gelişim gösterdi ve Halil Paşa resimlerinde empresyonizmi kullandı. 1926'da Avrupa'ya gönderilen Türk sanatçılar, Türkiye'ye geri döndüklerinde çalışmalarında Fovizm, Kübizm ve hatta Ekspresyonizm akımlarından yararlandılar. Sonraki yıllarda D Grubu sanatçılarından Abidin Dino ve Cemal Tollu dahil olmak üzere Fikret Mualla, Fahrelnisa Zeid, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Adnan Çoker ve Burhan Doğançay gibi sanatçılar son otuz yıl boyunca Batı'da gelişen bazı eğilimleri tanıttılar. Bunların yanı sıra Yeniler Grubu 1930'larda, Onlar Grubu 1940'larda, Yeni Dal Grubu 1950'lerde ve Siyah Kalem Grubu 1960'larda ortaya çıkarak çağdaş Türk resminin diğer önemli hareketleri olarak tanındılar.[253]

Türk müziği ve edebiyatı, çeşitli kültürlerin izlerini taşır. Osmanlı İmparatorluğu'nun yanı sıra İslam dünyası ile Avrupa'nın etkileşimi sonucunda Türk, İslam ve Avrupa gelenekleri birleşerek günümüz Türk müziğini ve edebiyatını ortaya çıkarmıştır.[254] Osmanlı döneminde Türk edebiyatı, İran ve Arap edebiyatlarının fazlasıyla etkisi altında kaldı. Tanzimat'taki yeniliklerle birlikte daha önceden bilinmeyen roman ve öykü gibi edebi türler Türk edebiyatına giriş yaptı. Çeşitli yazarlar Türk edebiyatındaki ilkleri bu dönemde verdiler; Namık Kemal ilk edebi roman olan İntibah'ı (1876) yazarken, gazeteci Şinasi ilk özel gazeteyi çıkardı ve ilk tiyatro olan Şair Evlenmesi'ni (1860) yazdı. Batı etkisinde gelişen modern Türk edebiyatının şekillenmesi 1896 ve 1923 arasında da sürdü. Bu arada Servet-i Fünun, Fecr-i Ati ve Millî Edebiyat gibi çeşitli edebiyat hareketleri ortaya çıktı. 20. yüzyılda Nâzım Hikmet, serbest nazımla şiirler yazarak Türk şiirine radikal değişikler getirdi. Şiirdeki bir başka devrim ise 1941'de Garipçiler tarafından yapıldı. Çeşitli kültürlerin karışımı olan Türk edebiyatında, bu durumun bir sonucu olarak, işlenen konular arasında kültür çatışması önemli bir yer tutar. Örneğin romanlarında "kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan" Orhan Pamuk, 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür.[255] 2003 Eurovision Şarkı Yarışması'na Türk müziğindeki çeşitli kültürlerin izlerini taşıyan "Everyway That I Can" şarkısıyla katılan Sertab Erener ise yarışmanın birincisi olarak Avrupa'da adından bahsettirmiştir.[256]

Türk kültüründe halk oyunları önemli bir yer tutar. Doğu Trakya'da Hora; Ege, Güney Marmara ve İç Anadolu'da Zeybek; Batı Akdeniz'de Teke; İç-Batı Anadolu, Batı Karadeniz, Güney Marmara ve Doğu Akdeniz'de Kaşık oyunları ile Karşılama; Orta ve Doğu Karadeniz'de Horon; Doğu ve İç Anadolu'da Halay; Kuzeydoğu Anadolu'da Bar ve Lezginka halk oyunları yaygındır.[257]

Spor

Ana madde : Türkiye'de spor

Türkiye Millî Basketbol Takımı 2010 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası'nda gümüş madalya kazandı

Türkiye'de en çok sevilen sporlardan biri futboldur. Futbol ligler halinde oynanmakta ve bunların en büyüğü Süper Lig'dir. Lig şampiyonu olabilmiş olan takımların üçü (Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray) İstanbul takımı, iki tanesi (Trabzonspor) ve (Bursaspor) ise Anadolu takımıdır. Futbol kulüpleri Türkiye Futbol Federasyonu çatısı altında toplanmıştır.[258] Galatasaray Avrupa'da kupa kazanan ilk ve tek Türk futbol takımıdır. 2000 yılında UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupa'yı kazanmıştır. Türkiye Millî Futbol Takımı Euro 2000'de 6., 2002 FIFA Dünya Kupası'nda, 2003 FIFA Konfederasyonlar Kupası'nda ve 2008 Avrupa Futbol Şampiyonasında 3. olmuştur.

Basketbol Türkiye'de en çok ilgi gören sporlardan biridir. Basketbol'un en büyük ligi Basketbol Süper Ligi'dir. Anadolu Efes SK, Galatasaray Medical Park, Fenerbahçe, Beşiktaş Erkek Basketbol Takımı gibi takımlar Euroleague'de ve diğer özel turnuvalarda çok büyük başarılar göstermişlerdir. Ayrıca Anadolu Efes 1996 yılında Koraç Kupası'nı kazanarak, Avrupa Kupası kazanan ilk Türk takımı olma unvanını elde etmiştir.[259] 2012 yılında FIBA EuroChallenge Şampiyonluğu kupasını kazanan Beşiktaş Milangaz Avrupa'da kupa kazanabilen 2. Türk takımı'dır. Türkiye Millî Basketbol Takımı da turnuvalarda büyük başarı elde etmiştir. Örneğin 2001 Avrupa Basketbol Şampiyonası gümüş madalya ve 2010 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası gümüş gibi. 2010 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası, 28 Ağustos ve 12 Eylül tarihleri arasında Türkiye'de gerçekleştirilmiştir. Şampiyonayı FIBA, Türkiye Basketbol Federasyonu ve 2010 Organizasyon Komitesi ortaklaşa organize etmiştir ve 2. olmuştur. 1986'dan beri üçüncü defa 24 ülkenin katıldığı turnuvanın takım karşılaşmaları İstanbul, Ankara, İzmir ve Kayseri'de, bitiş aşaması İstanbul Sinan Erdem Spor Salonu'nda oynanmış, kazanan ise bitişte Türkiye'yi 64-81 mağlup eden Amerika Birleşik Devletleri olmuştur. Kadın Millî Basketbol Takımı 2011 Avrupa Kadınlar Şampiyonası'nda ikinci olmuştur. Ayrıca 2013 Akdeniz Oyunlarında Erkek Millî Basketbol Takımı altın madalya almıştır.

Geleneksel bir Türk sporu olan güreşin en önemli karşılaşması Kırkpınar Yağlı Güreşleri'dir. Türklerin MÖ 4. yy.dan beri güreş yaptıkları bilinmektedir. İlkbahar aylarında doğanın canlanışı için yapılan kutlamalarda, evlenme merasimlerinde, zafer şölenlerinde hep güreş müsabakaları yapılırdı. 1996 yılında Geleneksel Spor Dalları Federasyonu kurulmuş ve yağlı güreş için önemli bir adım atılmıştır.
Mutfak

Ana madde : Türk mutfağı

Türk lokumu ile birlikte Türk kahvesi. Türk kahvesi, UNESCO tarafından Türklerin Somut Olmayan Kültürel Miraslar listesine alınmıştır.[260][261]

Türk mutfağı, Çin ve Fransız mutfaklarıyla beraber dünyanın en zengin mutfaklarındandır. Coğrafyası ve tarihi gereği, Türk mutfağı çok büyük bir çeşitlilik oluşturur. Türk mutfağı, Mezopotamya ve Balkan mutfaklarıyla etkileşime girmiştir, İstanbul Osmanlı Saray mutfağı da Türk mutfağının önemli bir kısmını oluşturur.

Osmanlı Saray Mutfağı'nda çok çeşitli çorba, zeytinyağlı sebze, etli yemek, balık, börek, tatlı mönüleri mevcuttur. Saray mutfağı, Bizans İmparatorluğu'ndan Osmanlı'ya yüzyılların saray zevki ve tecrübesiyle oluşan elit bir mutfaktır. O dönemlerde, halk ve köy mutfağı ise sade ve basittir.

Günümüzde, Saray kültürü ile halk kültürünün karışımı bir "Türk mutfağı" ortaya çıkmıştır. Birçok saray yemeği, halk tarafından benimsenmiştir.

Türk mutfağı;

Akdeniz kültürü
Doğu kültürü
Saray kültürü
Bozkır kültürü olarak sınıflandırılmıştır.

Basın
Ayrıca bakınız : Türkiye'de televizyon

Türkiye'de Radyo ve Televizyonculuk basın özgürlüğüne göre yürütülmektedir. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu kamu yayıncılığı yapmakta olup Türkiye'nin ilk televizyon kanalıdır.[262]

Türkiye'de 21 ulusal, 14 bölgesel ve de 229 yerel televizyon kanalı yayın yapmaktadır. 3984 sayılı Kanuna göre, Türkiye'de özel yayıncılığı RTÜK denetlemektedir.[263]
Ayrıca bakınız
---------------------------------------------
Türk devletleri listesi

1. Hun İmparatorluğu : İlk büyük Türk Devletidir. M.Ö.220"den M.S.216"ya kadar hüküm sürmüştür. Türklük dünyasının öncüleri olarak bilinir. Mete Han döneminde imparatorluğun sınırları Japon Denizi"nden Hazar Denizi"ne kadar geniş bir bölgeyi kapsar.
2. Batı Hun İmparatorluğu : M.Ö. 53"de, Büyük Hun İmparatorluğunun ikiye bölünmesiyle, Batı Türkistan"da Cici Han tarafından kurulan devlet. Coğrafi mekan olarak sınırları Batı Türkistan"ı içine alır.
3. Han yada Ön Chao Kuzey Çin Hun Devleti : M.S. 304 ile 329 yılları arasında Kuzey Çin"de kurulmuş bir devlet.
4. Arka Chao Kuzey Çin Hun Devleti : M.S.319 ile 351 yılları arasında Kuzeydoğu Çin"de kurulmuş bir Türk devleti.
5. Kuzey Liang Hun Devleti : M.S. 401 ile 439 yılları arasında Kansu ve çevresinde kurulmuştur.
6. Hsia Hun Devleti : M.S.407 ile 431 yılları arasında , Kuzey Çin"de ordu platformu çevresinde kurulmuş bir Türk devletidir.
7. Avrupa Hunları(Bati Hunları) : M.S. 434"de Atilla"nın başa geçmesiyle Avrupa Hunları, büyük bir imparatorluk haline geldiler. Atilla"nın oğulları devleti iyi yönetemeyince, imparatorluk 470"de çökmüştür.
8. Tabgaç Devleti : Batı Hun imparatorluğu yıkıldığı yıllarda , Orta Asya"da kurulmuştur. 520"de Budizmin etkisinde kalarak yıkılmıştır.
9. Akhunlar : Tabgaç Devleti"nin çağdaşıdır. 5.yüzyılın ortalarında, Amuderya nehrinin akaçlama alanı içinde kurulmuş ve gelişme göstermiş bir Türk devletidir. Coğrafi sınırları; Horasan, Afganistan ve İran topraklarına kadar uzanır. 557"de Akhunlar tarihe karıştı.
10. Göktürk Devleti : 530"larda kurulan ve adında ilk defa Türk geçen bir devlettir. 745"de Uygurlar tarafından yıkılmıştır.
11. Doğu Göktürk Hakanlığı : 582 yılında, Göktürk Hakanlığı"nın ikiye ayrılmasından sonra ortaya çıkmıştır. 630 yılına kadar devam eden Doğu Göktürk Hakanlığı"nın coğrafi sınırları; Aral gölü ve çevresi, Ötüken, kuzeybatı Moğolistan ve Kaşgar"a kadar uzanan geniş bir mekanı içine almıştır.
12. Batı Göktürk Hakanlığı : 630 yılına kadar devam eden Batı Göktürk hakanlığının sınırları Aral Gölü - Kafkaslar arasındakı geniş toprakları içine almaktadır.
13. Türgeş Devleti : Batı Göktürk Hakanlığı"nın 630"da yıkılışından sonra On Boy"dan biri olan Türgeşlerin kurmuş olduğu bu devlet, 750 yılına kadar devam etmiştir. Türklere, şehir hayatını benimseten bir devlettir. Başkenti Talas"dır.
14. Uygur Hakanlığı : Büyük Hunların torunları olan Uygurlar, çok sayıda devlet kurmuşlardır. Uygur Hakanlığı bunlardan birisidir. 744-840 yılları arasında hüküm sürmüştür. Selenga, Orhun ve Tola ırmakları havzalarından Baykal gölünün güneyindeki bozkırlara kadar uzanan geniş sahada yaşamışlardır.
15. Kao-Ch"ang (Turfan) Uygur Devleti : Ötüken Uygurları da denilen Uygur hakanlığının 840 yılında Kırgızlara yenilgisinden sonra, güneye göç eden Uygurların Turfan havzası ve çevresinde kurmuş oldukları bir devlet. 847 yılında Çin ve Kırgız kıskacı altında dağılmışlardır.
16. Kan-Chou (Sarı Uygur) Uygur Devleti : 840 tarihinde Uygur Hakanlığının yıkılışından sonra kurulmuş bir devlet. Orta Asya İpek yolu ticaretine hakim oldular.
17. Karluklar : İslâm dinini ilk kabul eden bir Türk devleti. Çungarya havzası ve Tarım bölgesinde hüküm sürdüler.
18. Kimek Hakanlığı : İrtiş boylarında yaşayan İmek, İmi, Tatar, Balandur, Kıpçak, Lankaz ve Ecdad gibi Türk boylarının bir araya gelerek kurmuş oldukları federasyon bir devlettir.
19. Kırgızlar : 840"dan itibaren Uygur başkenti Ötüken"de devleti kurdular. 1207"de Cengiz Han"ın egemenliğini kabul ettiler.
20. Avar İmparatorluğu : Macaristan"da büyük bir devlet kuran Avarlar, zaman zaman İstanbul"u kuşattılar. 630"dan sonra zayıflamaya başladılar. 9. yüzyılda da parçalandılar.
21. Hazar Devleti : 7. yüzyıldan itibaren iyice güçlenen ve bütün Dogu Avrupa"yı eline geçiren Hazarlar, 3 yüzyıl hüküm sürdüler.
22. Peçenekler : Bir süre Hazarlar"ın egemenliğinde yaşayan Peçenekler, 10. yüzyıl ortalarına doğru güçlendiler ve 11. yüzyılda dağıldılar.
23. Uzlar : Karadenizin kuzeyinde ve Doğu Avrupa"da hüküm sürdüler. Genelde Özi Irmağı çevresinde yaşayan Uzların Selanik"e kadar ilerledikleri bilinir. Peçenekler ile çağdaştırlar.
24. Kumanlar : 11. yüzyılda Balkaş gölünden Batı Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş topraklarda hüküm sürdüler. 12. yüzyılda dağıldılar.
25. İtil (Volga) Bulgar Devleti : Karadeniz"in kuzeyinde 630"larda devlet oldular. 864"den sonra Hırıstiyanlığı kabul ettiler. 1236 yılında Batu han tarafından yıkılmıştır. Coğrafi sınırları; İtil (Volga) nehrinin akaçlama alanına tekabül eder.
26. Tuna Bulgar-Türk Devleti : Hazarların tazyiki ile birlikte Bulgarlar 660 tarihinden itibaren tuna boylarına yerleşmeye başladılar. 893-927 yıllarında en parlak dönemini yaşayan Bulgar Devleti, 1393 yılından itibaren 500 yıllık Osmanlı hakimiyetine girmişlerdir.
27. Toharistan Türk Devleti : Altıncı yüzyılın sonlarında kurulmuş bir Türk devleti. Coğrafi sınırları; bugünkü Afganistan Türkistanı topraklarını içine alır.
28. Türk-şahi yada Tigin-şah Devleti : Kabil, Gazne çevresinde, Sind ırmağı ve Mahaban dağları çevresinde kurulmuş bir devlet.
29. ŞÃ»l (Çöl) Türkleri Devleti : Hazar denizinin güneydoğusunda kurulmuş bir Türk devleti. 716 tarihinde Emevi ordularına yenilince, İslâmiyeti kabul ettiler.
30. Tolunoğulları : 868"de Mısır - Irak arasında kurulan bir Müslüman Türk devletidir. 905"de yıkıldılar.
31. İhşidiler : Tolunoğullarından sonra yaklaşık aynı topraklarda 968"e kadar hüküm sürdüler.
32. Karahanlılar : 10. yüzyılın ortalarında Orta Aysa"da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.
33. Gazneliler : Karahanlılarla çağdaştır. İlk Müslüman Türk devletlerindendir. Sınırları Afganistan ve Hindistan"ı içine alır.
34. Kutbiler : 1191-1211 arasında, Hindistan"da hüküm sürmüş bir Türk devletidir. Kurucusu bir Memluk olan Aybeg"dir.
35. Şemsiler : 1211-1266 arasında Hindistan"da hüküm sürmüştür. Kurucusu Iltutmuş (ünvanı Şemseddin) Memluk asıllıdır.
36. Balabanlılar : 1266-1290 yılları arasında Hindistan"da hüküm sürmüş bir Türk devleti.
37. Kalaçlar : 1290-1320 yılları arasinda hüküm sürmüştür. Kutbiler, Şemsiler ve Balabanlardan sonra gelen Delhi Türk Sultanlığıdır.
38. Tuğluklar : Kalaçlardan sonra, Delhi Türk Sultanlığı"nın son halkasını teşkil ederler. 1320-1414 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
39. Büyük Selçuklu İmparatorluğu : Ön Asya"da kurulan ilk ve en büyük Müslüman Türk devletlerinden biridir. 1040-1157 yılları arasında hüküm sürmüştür.
40. Hısn-ı Keyfâ Artukluları : 1101 yılında Artuk"un oğlu Sokman tarafından Hısn-ı Keyfâ (Hasankeyf) ve yakın çevresinde kurulmuştur. 1231 yılında Eyyubiler tarafından yıkılmıştır.
41. Mardin Artukluları : 1108 yılında Artuk"un oğlu İlgazi tarafından Mardin ve çevresinde kurulmuştur. Artuklu devletlerinin en uzun ömürlüsüdür. 1408 yılına kadar hüküm sürmüşlerdir.
42. Harput Artukluları : En kısa ömürlü olan Artuklu devletlerinden biridir. 1185-1233 tarihleri arasında bugünkü Elazığ ve çevresinde hüküm sürmüşlerdir.
43. Saltuklular : 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu"da kurulmuş olan 4 Türk devletinden biridir. Erzurum ve çevresinde 1072-1202 yılları arasinda hüküm sürmüştür.
44. Mengücekler : Anadolu Selçuklu devletlerinden biridir. Erzincan ve çevresinde 1072-1228 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir. 45. Danişmendliler : Sivas ve Divriği çevresinde hüküm sürmüş, Anadolu Selçuklu devletlerinden biridir.
46. Sökmenler (Ahlatşahlar) Devleti : 1110-1207 yılları arasında Van gölü havzasında hüküm sürmüş bir Türk devleti.
47. Dilmaç Oğulları Beyliği : 1084-1394 tarihleri arasında Erzen ve Bitlis çevresinde hüküm sürmüş bir Türk devleti.
48. Yinal Oğulları Beyliği : 1098-1183 yılları arasında, Diyarbakır ve çevresinde hüküm sürmüşlerdir.
49. İzmir Türk Beyliği (Çaka Beyliği) : 1081-1097 yılları arasında, İzmir, Foça, Midilli adası ve çevresinde hüküm sürmüş bir Türk beyliğidir.
50. Türkiye Selçukluları Devleti : 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu"da kurulmuş olan ve Bizans"a en yakın olan Türk de
letlerinden biridir. 1075-1308 tarihleri arasında hüküm sürmüştür. Konya ve çevresi merkez olmuştur.
51. Suriye Selçukluları Devleti : 1069-1118 yılları arasında, bugünkü Suriye, Lübnan, Ürdün ve İsrail toprakları üzerinde kurulmuş bir Türk devletidir.
52. Dımaşk Atabegliği : 1104-1154 yılları arasında güney Suriye"de varlığını sürdüren bir Türk devletidir.
53. Irak Selçukluları Devleti : 1118-1194 arasında Irak ve güneybatı İran toprakları üzerinde kurulmuş bir Türk devletidir.
54. Zengiler : Büyük Selçuklu Devleti"nin yıkılmasından sonra, Suriye ve Yukarı Mezopotamya"da kurulan bir Türk devletidir. Musul Atabegliği adı da verilir. 1127-1233 yılları arasında hüküm sürmüştür.
55. Kirman Selçukluları : 1040 Dandanakan zaferinden sonra Tabes vilayeti ile Kirman çevresinde kurulmuştur. Sınırları Umman"a kadar uzanır. 1187 yılında yıkıldı.
56. İldenizler : Zengilerle çağdaş, Azerbaycan çevresinde kurulan bir Türk devletidir. Azerbaycan Atabegleri de denilir.
57. Salgurlar : Zengiler ve İldenizlerle çağdaş (1148 - 1286) İran"da kurulmuş bir Türk devletidir.
58. Hârizmşahlar Devleti : Büyük Selçuklu Devletiyle çağdaş, Aral gölünün güneyinde 1097-1231 yılları arasında yaşamışlardır.
59. İlhanlı Devleti : 1256- 1343 yılları arasında, Doğu Anadolu, İran ve Afganistan"a kadar uzanan geniş topraklar üzerinde hakimiyet kurmuştur.
60. Eyyubiler : Ön Asya"da kurulan bir Müslüman Türk devleti (1171-1250).
61. Mısır Türk Sultanlığı (Memluklar) : Mısır ve Suriye"de 250 yıldan fazla (1250-1517) hüküm sürmüştür. Osmanlılar"ın Mısır"ı fethettikleri tarihe kadar varlıklarını korumuşlardır. Mısır, bir Arap ülkesi olmasına rağmen, ortaçağ haritalarında, Memluk hakimiyetinden ötürü, "Türkiye" olarak adlandırılmıştır.
62. Timurlar Devleti : 1370-1507 yılları arasında, Adalar Denizi (Ege) kıyılarından Orta Asya"ya ve Hint Okyanusuna kadar uzanan geniş topraklar üzerinde hüküm sürmüş büyük bir Türk imparatorluğu.
63. Bâbur Devleti : 1494-1858 yılları arasında Hindistan"da hüküm sürmüştür.
64. Şeybaniler : Aynı zamanda Özbek devleti olarak da bilinir. Orta Asya"da kurulmuştur.
65. Kazan Hanlığı : Dogu Avrupa"da Karadeniz"den Moskova"ya kadar uzanan geniş bölgede, 1437 - 1552 yılları arasında hüküm süren bir devlet.
66. Kasim Hanlığı : 1445-1681 arasında, Kazan hanlığının güneybatısında yaşamış olan bir Türk hanlığı.
67. Astrahan Hanlığı : 1466-1556 yılları arasında, Idil nehrinin Hazar denizine döküldüğü delta bölgesinde kurulmuş olan bir Türk devletidir.
68. Kırım Hanlığı : 1441 - 1783 arasında Kırım ve çevresinde kurulmuştur. Osmanlı devletine bağlı yaşamışlardır.
69. Sibir Hanlığı : Altınordu devletinin parçalanmasından sonra Moğolistan bölgesinde kurulmuş ve 1480-1598 yılları arasında hüküm sürmüştür.
70. Buhara (Özbek) Hanlığı : 1500-1920 yılları arasında, Orta Asya"da, Buhara ve çevresinde, hüküm sürmüş bir Türk devleti.
71. Hive Hanlığı : 1512-1920 yılları arasında, Orta Asya"da Hive ve çevresinde hakimiyet kurmuşlardır.
72. Hokand Hanlığı : 1700-1876 yılları arasında, Fergana havzasında kurulmuş bir hanlık.
73. Safeviler : 1502-1732 yılları arasında Ön Asya"da yaşamışlardır.
74. Afşarlar : Safaviler"in yıkılmasından sonra, aynı bölgede 1736-1795 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
75. Kaçarlar : 1779-1925 yılları arasında, Hazar Denizi"nin güney kıyılarında yaşamışlardır.
76. Altınordu Hanlığı : 1227-1502 yılları arasında, Karadeniz ile Hazar denizi arasında yaşamış bir Türk devleti.
77. Akkoyunlular Devleti : Diyarbakır-Malatya çevresinde kurulan bu devlet, Karakoyunlularla halef-seleftir. 1403-1514 yılları arasında, 111 yıl süren bir ömrü vardır.
78. Karakoyunlular Devleti : Erbil-Nahçıvan arasında yani Azerbaycan, Irak ve Doğu Anadolu"da 1390"de kurulmuş ve 1468"e kadar devam eden 78 yıllık bir ömre sahiptir.
79. Karaman Oğulları Beyliği : 1256 - 1483 arasında, Konya-Karaman çevresinde hüküm sürmüştür.
80. Alaiye Beyliği : Alanya ve çevresinde 1300-1463 yılları arasında hüküm sürmüş bir beyliktir.
81. Eşref Oğulları Beyliği : Beyşehir ve Eğridir yörelerinde, 1280-1326 yılları arasında hüküm sürmüş bir beyliktir.
82. Germiyan Oğulları Beyliği : 1303-1429 yılları arasında, Kütahya ve çevresinde kurulan bir Türk beyliğidir. Beyliğin ömrü 126 yıl olarak görülürse de, bağımsızlık dönemi 70 yıl kadardır.
83. Hamid Oğulları Beyliği : Uluborlu ve Eğridir çevresindeki bir beylik. Coğrafi sınır olarak bugünkü Göller Yöresini içine alir. 1300-1391 yılları arasında hüküm sürmüştür.
84. Teke Oğulları Beyliği : Antalya yöresinde hüküm sürmüş, bir Anadolu beyliğidir.
85. Menteşe Oğulları Beyliği : Menteşe (Anadolu"nun güneybatısı) yöresinde, 1282 - 1389 arasında hüküm sürmüştür.
86. İnanç Oğulları Beyliği : Buna Lâdik Beyliği de denilir. 1276-1400 yılları arasında, Denizli - Honaz - Dalaman çevresinde kurulan bir Anadolu beyliğidir.
87. Sahip Ata Oğulları Beyliği : 13.yüzyıl sonları ile 14.yüzyıl başlarında yaklaşık 90 yıllık bir devrede, Afyon Karahisarı ile yakın çevresinde hüküm sürmüş olan bir beyliktir.
88. Aydın Oğulları Beyliği : Aydın ve İzmir çevresinde hüküm süren Anadolu beyliği. Hakimiyeti, 1310-1426 tarihleri arasında, 116 yıllık bir süreyi kapsar.
89. Karesi Oğulları Beyliği : Balıkesir yöresinde 1297"de kurulan bir beylik, 1360"da Osmanlı idaresine girmiştir.
90. Candar Oğulları Beyliği : Kastamonu ve Sinop yöresindeki Anadolu Türk beyliği. Beyliğin ömrü, 1292-1461 yılları arasında, yaklaşık 170 yıl sürmüştür.
91. Eretna Oğulları Beyliği : Sivas ve Kayseri"deki Anadolu beyliğidir. Anadolu"daki Uygur sülalesinin kurmuş olduğu bir beyliktir. 1344-1381 yılları arasında, 37 yıllık bir ömür sürmüştür.
92. Kadı Burhaneddin Beyliği : 1381-1400 yılları arasında, Sivas, Amasya ve Kayseri havalisinde kurulmuş bir beylik. Anadolu Selçuklu Beylikleri arasında, 19 yıllık ömrü ile en kısa ömürlü bir beyliktir.
93. Saruhan Oğulları Beyliği : 1310-1410 yılları arasında, 100 yıllık bir ömür süren beylik, Manisa yöresinde hüküm sürmüştür.
94. Tacettin Oğulları Beyliği : Ordu ve Bafra yörelerinde kurulmuş Anadolu beyliği. 1378-1428 tarihleri arasında, yaklaşık 50 yıl ömrü olan bir beyliktir.
95. Pervane Oğulları Beyliği : 1276-1322 yılları arasında 46 yıllık bir süre içinde, Sinop"ta kurulmuş bir beyliktir.
96. Ramazan Oğulları Beyliği : Çukurova"da kurulmuş Anadolu beyliği. 1378-1608 yılları arasında varlığını sürdürmüştür. Anadolu Selçuklu Beyliklerinden, Osmanlı Beyliği"nden sonra ömrü en uzun olan beyliktir. Yaklaşık 245 yıl hüküm sürmüştür.
97. Dulkadir Oğulları Beyliği : Maraş ve Elbistan"da hüküm sürmüş bir beylik. Beylik, 1337-1521 yılları arasında varlığını göstermiştir.
98. Osmanlı İmparatorluğu : 1299"da Söğüt civarında kurulmuş ve 1923 yılına kadar devam etmiş ve üç kıtada at sürmüş Cihan İmparatorluğudur. Bu cihan imparatorluğu, geçmişten gelen Türk devlet geleneğinin kemâle ermiş biçimini dünya sahnesinde, 600 yıl sergilemiştir. 1606 tarihinde imzalanan Zigvatorok Antlaşmasi ile İmparatorluk, toprak bakımından en geniş noktasına ulaşmıştır. Bu tarihlerde, Osmanlı İmparatorluğu"nun sınırları; Anadolu, Kafkasya, Kırım, Güney Ukrayna, bugünkü Romanya, Yugoslavya, Bulgaristan, Yunanistan, Macaristan, Suriye, Ürdün, Lübnan, Israil, Irak, Suudi Arabistan, Yemen, Mısır, Tunus, Libya, Cezayir ve Akdeniz adalarını içine almaktaydı. İmparatorluğun etkisi altına almış olduğu toprakların yüzölçümü ise, 22 milyon km².yi aşmıştır.
99. Türkiye Cumhuriyeti : Osmanlı Devleti"nin yıkılışından sonra, Anadolu yarımadası ve doğu Trakya toprakları üzerinde, 1923 tarihinde kurulmuştur.
100. Hatay Türk Cumhuriyeti : 2 Eylül 1938 - 23 Haziran 1939 tarihleri arasında, Antakya ve İskenderun çevresinde kurulmuş bir devlet.
101. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti : 15 kasim 1983"de Kıbrıs adasının kuzey yarısında Türk Cumhuriyeti ilan edilmiştir.
102. Aras Türk Hükümeti : 3 Kasım 1918"de Iğdır ve Nahcıvan çevrelerini kapsayan topraklar üzerinde kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti"nin kuruluşu ile birlikte, Iğdır Türkiye"de, Nahcıvan bölgesi Sovyet Rusya"da kalmıştır.
103. Cenubi Garbi Kafkas Türk Hükümeti : 9 Ocak 1919 Ardahan Kongresi"nin ardından Batum"dan Nahcıvan"a kadar uzanan topraklar üzerinde kurulmuştur.
104. Türkmen Devleti : 1855-1885 tarihleri arasinda Türkmenistan"da kurulmuş bir devlet.
105. Garbi Trakya Devleti : 22 mayis 1920"de Gümülcine"nin Hemitli nahiyesinde kuruldu. 24 Temmuz 1923"de Lozan Antlaşmasi ile, Garbi Trakya Devleti toprakları Yunanistan"a bırakıldı. Ayrıca Balkanlar"da geçici olarak iki devlet daha kurulmuştur. Bunlar; Garbi Trakya Devlet-i Muvakkatası ve Rodop Devlet-i Muvakkatasıdır. Garbi Trakya Devlet-i Muvakkatası : 31 Ağustos 1913"de Gümülcine, İskeçe ve Dedeağaç çevresinde kurulmuştur. 25 Ekim 1913"de tarih sahnesinden çekilmiştir. Rodop Devlet-i Muvakkatası : 14 Nisan 1878"de, Balkan dağlarının güneyinde Rodop bölgesinde kurulmuş ve mücadelelerini 20 Nisan 1886 tarihine kadar 8 yıl sürdürmüşlerdir.
106. Doğu Türkistan (Uygur) Devleti : 1864-1877 tarihleri arasında Doğu Türkistan"da varlığını koruyabilmiş bir Türk devleti.
107. Doğu Türkistan Türk Cumhuriyeti : 12 Kasım 1933 tarihinde Doğu Türkistan"da kuruldu. 1937 yılına kadar varlığını korudu.
108. Azerbaycan Türk Cumhuriyeti : 1918-1920 tarihleri arasında, Azerbaycan topraklarında hüküm sürmüştür. Daha sonra Sovyet Rusya"nın hakimiyetine giren bu devlet, 30 Ağustos 1991 yılında yeniden bağımsızlığına kavuşmuştur.
109. Özbekistan Türk Cumhuriyeti : 31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
110. Türkmenistan Türk Cumhuriyeti : 27 Ekim 1991"de bağımsızlığını ilan etmiştir.
111. Kazakistan Türk Cumhuriyeti : 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
112. Kırgızistan Türk Cumhuriyeti : 31 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
113. Tacikistan Türk Cumhuriyeti : 9 Eylül 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.


--------------------------
İstiklâl Marşı

İstiklâl Marşı, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin[1] millî marşı. Mehmet Âkif Ersoy tarafından kaleme alınan bu eser, 12 Mart 1921'de Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından İstiklâl Marşı olarak kabul edilmiştir.
Tarihçe

Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlarında, İstiklâl Harbi'nin milli bir ruh içerisinde kazanılması imkânını sağlamak amacıyla Maarif Vekaleti, 1921'de bir güfte yarışması düzenlemiş, söz konusu yarışmaya toplam 724 şiir katılmıştır. Kazanan güfteye para ödülü konduğu için önce yarışmaya katılmak istemeyen Burdur milletvekili Mehmet Akif Ersoy, Maarif Vekili Hamdullah Suphi'nin ısrarı üzerine, Ankara'daki Taceddin Dergahı'nda yazdığı ve İstiklal Harbi'ni verecek olan Türk Ordusu'na hitap ettiği şiirini yarışmaya koymuştur. Yapılan elemeler sonucu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 12 Mart 1921 tarihli oturumunda, bazı mebusların itirazlarına rağmen Mehmet Âkif'in yazdığı şiir coşkulu alkışlarla[2] kabul edilmiştir. Mecliste İstiklâl Marşı'nı okuyan ilk kişi dönemin Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver olmuştur.[3][4][5]

Mehmet Âkif Ersoy İstiklâl Marşı'nın güftesini, şiirlerini topladığı Safahat'a dahil etmemiş ve İstiklâl Marşı'nın Türk Milleti'nin eseri olduğunu beyan etmiştir.

Şiirin bestelenmesi için açılan ikinci yarışmaya 24 besteci katılmış, 1924 yılında Ankara'da toplanan seçici kurul, Ali Rıfat Çağatay'ın bestesini kabul etmiştir.[6] Bu beste 1930 yılına kadar çalındıysa da 1930'da değiştirilerek, dönemin Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Şefi Osman Zeki Üngör'ün 1922'de hazırladığı bugünkü beste yürürlüğe konmuş, toplamda dokuz dörtlük ve bir beşlikten oluşan marşın armonilemesini Edgar Manas, bando düzenlemesini de İhsan Servet Künçer yapmıştır. Üngör'ün yakın dostu Cemal Reşit Rey'le yapılmış olan bir röportajda da kendisinin belirttiğine göre aslında başka bir güfte üzerine yapılmıştır ve İstiklal Marşı olması düşünülerek bestelenmemiştir. Söz ve melodide yer yer görülen uyum (Prozodi) eksikliğinin (örneğin "Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak" mısrası ezgili okunduğunda "şafaklarda" sözcüğü iki müzikal cümle arasında bölünmüştür) esas sebebi de budur. Protokol gereği, sadece ilk iki dörtlük beste eşliğinde günümüzde İstiklâl Marşı olarak söylenmektedir.[7]

Metni

İSTİKLÂL MARŞI

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...
Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir îmânı boğar,
"Medeniyet!" dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana va'dettiği günler Hakk'ın...
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Bastığın yerleri "toprak!" diyerek geçme, tanı :
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehid oğlusun, incitme, yazıktır, atanı :
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.

Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli :
Değmesin mabedimin göğsüne nâ-mahrem eli.
Bu ezanlar -ki şehadetleri dînin temeli-
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na'şım;
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl :
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!
------------------------------------------------


----------------------
Bayrak ve ResimleR :
-------------------------------------------
















-----------------------------------------------------------
Kaynakça
Türkiye portali
Orta Doğu portali
Asya portali
Genel

Atatürk, Mustafa Kemal (1927). 'Nutuk, Cilt 1-2-3, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, İstanbul 1970.
De Lamartine, Alphonse. Osmanlı Tarihi, Cilt 1, Sabah Yayıncılık, İstanbul 1991.
Öztürk, Kazım (1992). Atatürk'ün TBMM Açık ve Gizli Oturumlarındaki Konuşmaları, Cilt 1-2, Kültür Bakanlığı-Atatürk Dizisi. ISBN 975-17-0635-1
Akay, Oğuz (2006). Atatürk'ün Sofrası. Truva Yayınları. ISBN 975-6237-54-6
Meydan Larousse, Meydan Yayıncılık, 1988, Cilt 12, Sh. 357-388, Türkiye Cumhuriyeti.
Temel Britannica, Ana Yayıncılık-Encyclopaedia Britannica, 1992, Cilt 18, Sh. 41-96; Türkiye. ISBN 975-7760-02-1
Türklerin ve Türkiye'nin Tarihi Ansiklopedisi, Milliyet Yayınları, 1982.

Özel

^ UN verileri, sayfa 7 (PDF format)
^ http : //www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21507
^ a b c d "Turkey". International Monetary Fund. Erişim tarihi : 2 Kasım 2014.
^ http : //www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18616
^ "Gini Index". CIA. Erişim tarihi : 28 Mayıs 2014.
^ "2015 Human Development Report". 15 Aralık 2015. Erişim tarihi : 15 Aralık 2015.
^ "The Economist : "Turkey in the Balkans : The good old days?"". Erişim tarihi : 5 Kasım 2011.
^ Stiner, Mary C.; Kuhn, Steven L.; Güleç, Erksin. "Early Upper Paleolithic shell beads at Üçağızlı Cave I (Turkey) : Technology and the socioeconomic context of ornament life-histories". Journal of Human Evolution 64 (5) : 380–398. DOI : 10.1016/j.jhevol.2013.01.008. ISSN 0047-2484. PMID 23481346.
^ Douglas Arthur Howard. The History of Turkey. Greenwood Publishing Group. s. xiv–xx. ISBN 978-0-313-30708-9. Erişim tarihi : 2 Nisan 2013.
^ a b c d Sharon R. Steadman; Gregory McMahon (15 Eylül 2011). The Oxford Handbook of Ancient Anatolia : (10,000-323 BCE). Oxford University Press. s. 3-11, 37. ISBN 978-0-19-537614-2. Erişim tarihi : 23 Mart 2013.
^ a b Casson, Lionel (1977). "The Thracians". The Metropolitan Museum of Art Bulletin 35 (1) : 2–6. DOI : 10.2307/3258667.
^ a b David Noel Freedman; Allen C. Myers; Astrid Biles Beck (2000). [[[Google Kitaplar]]'da Türkiye Eerdmans Dictionary of the Bible]. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 61. ISBN 978-0-8028-2400-4. Erişim tarihi : 24 March 2013. Kaynak hatası : Geçersiz <ref> etiketi : "FreedmanMyers2000" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz : Kaynak gösterme)
^ Metz, Helen Chapin, ed. (1996). "Turkish Origins". Turkey : A Country Study. Area handbook series (fifth bas.). Washington DC : United States Government Publishing Office for the Federal Research Division of the Library of Congress. ISBN 0-8444-0864-6. LCCN 95049612.
^ Mehmet Fuat Köprülü&Gary Leiser. The origins of the Ottoman Empire. s. 33.
^ [[[Google Kitaplar]]'da Türkiye "Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950"]. Erişim tarihi : 18 Şubat 2015.
^ a b c d e f g h "Turkey". The World Factbook. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013. Kaynak hatası : Geçersiz <ref> etiketi : "cia" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz : Kaynak gösterme) Kaynak hatası : Geçersiz <ref> etiketi : "cia" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz : Kaynak gösterme)
^ "What really matters about Multiculturalism in Turkey by Rabee Al-Hafidh". Erişim tarihi : 18 Şubat 2015.
^ a b c d e "Türkiye'nin yüzde 85'i 'anadilim Türkçe' diyor". Milliyet.com.tr. Erişim tarihi : 4 Kasım 2012. Kaynak hatası : Geçersiz <ref> etiketi : "milliyet-languages" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz : Kaynak gösterme)
^ a b "Turkey Overview". Erişim tarihi : 27 Kasım 2014. Kaynak hatası : Geçersiz <ref> etiketi : "minorities" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz : Kaynak gösterme)
^ Ali Tayyar Önder (2006). Türkiye'nin Etnik Yapısı. Kripto Yayınevi. ISBN 9786054125036.
^ "Toplumsal Yapı Araştırması 2006". 2006. Erişim tarihi : 21 Şubat 2015.
^ a b c "Chronology of Turkey-EU relations". Turkish Secretariat of European Union Affairs. 15 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 30 Ekim 2006.
^ "Turkey and Russia on the Rise". Stratfor. 17 Mart 2009. Erişim tarihi : 21 Ağustos 2011.
^ "Can Turkey Be a Source of Stability in the Middle East?". heptagonpost.com. 18 Aralık 2010. Erişim tarihi : 16 Mayıs 2011.
^ "Turkey : A Welcome Return To The Balkans?". eurasiareview.com. 3 Ocak 2012. Erişim tarihi : 15 Kasım 2012.
^ "The Political Economy of Regional Power : Turkey". Erişim tarihi : 18 February 2015.
^ "Turkey : From regional to global player". Erişim tarihi : 18 Şubat 2015.
^ "International Organisations". Erişim tarihi : 10 Eylül 2014.
^ "Theoretical Analysis of Turkey as a Regional Power". Erişim tarihi : 18 Şubat 2015.
^ "Tarihportalı.net- Türkiye Kelimesi". Erişim tarihi : 8 Kasım 2008.
^ "tbmm.gov.tr - 1921 anayasası". Erişim tarihi : 8 Kasım 2008.
^ ORIGINS OF CIVILIZATION TOUR 2014
^ "The Position of Anatolian" (PDF). 5 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 4 Mayıs 2013.
^ Balter, Michael (27 Şubat 2004). "Search for the Indo-Europeans : Were Kurgan horsemen or Anatolian farmers responsible for creating and spreading the world's most far-flung language family?". Science 303 (5662) : 1323. DOI : 10.1126/science.303.5662.1323. PMID 14988549.
^ "The World's First Temple". Archaeology magazine. Kasım-Aralık 2008. ss. 23.
^ "Çatalhöyük added to UNESCO World Heritage List". Global Heritage Fund. 3 Temmuz 2012. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ "Troy". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "Ziyaret Tepe – Turkey Archaeological Dig Site". uakron.edu. Erişim tarihi : 4 Eylül 2010.
^ "Assyrian Identity In Ancient Times And Today'" (PDF). Erişim tarihi : 4 Eylül 2010.
^ Zimansky, Paul. Urartian Material Culture As State Assemblage : An Anomaly in the Archaeology of Empire. s. 103.
^ The Metropolitan Museum of Art, New York (Ekim 2000). "Anatolia and the Caucasus, 2000–1000 B.C. in Timeline of Art History.". New York : The Metropolitan Museum of Art. 2006-09-10 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 21 Aralık 2006.
^ Roux, Georges. Ancient Iraq. s. 314.
^ a b "About Turkey - Etymology And Climate". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014. Kaynak hatası : Geçersiz <ref> etiketi : "ktu.edu.tr" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz : Kaynak gösterme)
^ D. M. Lewis (1994). The Cambridge Ancient History. Cambridge University Press. s. 444. ISBN 978-0-521-23348-4. Erişim tarihi : 7 Nisan 2013.
^ Hooker, Richard (6 Haziran 1999). "Ancient Greece : The Persian Wars". Washington State University, Washington, United States. 20 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 22 Aralık 2006.
^ The Metropolitan Museum of Art, New York (Ekim 2000). "Anatolia and the Caucasus (Asia Minor), 1000 B.C. – 1 A.D. in Timeline of Art History.". New York : The Metropolitan Museum of Art. 14 December 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 21 Aralık 2006.
^ Theo van den Hout (27 Ekim 2011). The Elements of Hittite. Cambridge University Press. s. 1. ISBN 978-1-139-50178-1. Erişim tarihi : 24 Mart 2013.
^ Daniel C. Waugh (2004). "Constantinople/Istanbul". University of Washington, Seattle, Washington. Erişim tarihi : 26 Aralık 2006.
^ "Anadolu Selçuklu Devleti". Erişim tarihi : 21 Temmuz 2014.
^ Wink, Andre (1990). Al Hind : The Making of the Indo Islamic World, Vol. 1, Early Medieval India and the Expansion of Islam, 7th–11th Centuries. Brill Academic Publishers. s. 21. ISBN 90-04-09249-8.
^ "THE SELJUK TURKS". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ a b Rafis Abazov (2009). Culture and Customs of Turkey. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-34215-8. Erişim tarihi : 25 Mart 2013.
^ a b Kinross, Patrick (1977). The Ottoman Centuries : The Rise and Fall of the Turkish Empire. Morrow. ISBN 0-688-03093-9.
^ Simons, Marlise (22 Ağustos 1993). "Center of Ottoman Power". New York Times. Erişim tarihi : 4 Haziran 2009.
^ "Dolmabahce Palace". Erişim tarihi : 4 Ağustos 2014.
^ "TheOttomans.org - Discover The Ottomans". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ Stanford J. Shaw (29 Ekim 1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. 1. Cambridge University Press. s. 213. ISBN 978-0-521-29163-7. Erişim tarihi : 15 June 2013.
^ Kirk, George E. (2008 ). A Short History of the Middle East. Brill Academic Publishers. s. 58. ISBN 1-4437-2568-4.
^ Yavuz, Erdal. "The Industrial Revolution and Consequences". yeditepe.edu.tr. Erişim tarihi : 26 Ağustos 2014.
^ Yalçın, Özgür. "Reformation_of_Ottoman_Bureaucracy_A_Failed_Attempt". Erişim tarihi : 26 Ağustos 2014.
^ Douglas Arthur Howard : "The History of Turkey", sayfa 71.
^ Krasner, Stephen D.. "Sovereignty : Organized Hypocrisy". Erişim tarihi : 26 Ağustos 2014.
^ "The Ottoman Empire". globaled.org. Erişim tarihi : 26 Ağustos 2014.
^ Todorova, Maria (18 Mart 2009). Imagining the Balkans. Oxford University Press. s. 175. ISBN 978-0-19-972838-1. Erişim tarihi : 15 June 2013.
^ Mann, Michael (2005). The Dark Side of Democracy : Explaining Ethnic Cleansing. Cambridge University Press. s. 118. ISBN 978-0-521-53854-1. Erişim tarihi : 28 Şubat 2013.
^ "Collapse of the Ottoman Empire, 1918-1920". nzhistory.net.nz. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ Chambers, Robert. "Liberty and The Ottoman". University of Toronto.
^ "Death toll of the Armenian Massacres". Encyclopædia Britannica. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "Fact Sheet : Armenian Genocide". Michigan Üniversitesi. Erişim tarihi : 15 Temmuz 2010.
^ Freedman, Jeri (2009). The Armenian genocide (1st ed. bas.). New York : Rosen Pub. Group. ISBN 1-4042-1825-4.
^ Totten, Samuel, Paul Robert Bartrop, Steven L. Jacobs (eds.) Dictionary of Genocide. Greenwood Publishing Group, 2008, s. 19. ISBN 0-313-34642-9.
^ Patrick J. Roelle, Sr. (27 Eylül 2010). Islam's Mandate- a Tribute to Jihad : The Mosque at Ground Zero. AuthorHouse. s. 33. ISBN 978-1-4520-8018-5. Erişim tarihi : 9 February 2013.
^ Schaller, Dominik J; Zimmerer, Jürgen (2008 ). "Late Ottoman genocides : the dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies – introduction". Journal of Genocide Research 10 (1) : 7–14. doi : 10.1080/14623520801950820
^ Roderic H. Davison; Review "From Paris to Sèvres : The Partition of the Ottoman Empire at the Peace Conference of 1919–1920" by Paul C. Helmreich in Slavic Review, Vol. 34, No. 1 (Mar. 1975), ss. 186–187
^ Donald Bloxham (2005). The Great Game of Genocide : Imperialism, Nationalism, And the Destruction of the Ottoman Armenians. Oxford University Press. s. 150. ISBN 978-0-19-927356-0. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ Levene, Mark (Winter 1998 ). "Creating a Modern 'Zone of Genocide' : The Impact of Nation- and State-Formation on Eastern Anatolia, 1878–1923". Holocaust and Genocide Studies 12 (3) : 393–433. DOI : 10.1093/hgs/12.3.393.
^ Ferguson, Niall (2007). The War of the World : Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West. Penguin Group (USA) Incorporated. s. 180. ISBN 978-0-14-311239-6.
^ Atay, Mehmet. "19 Mayıs-Türk Ulusal Kurtuluş Hareketinin Başlangıcı". T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ Mango, Andrew (2000). Atatürk : The Biography of the Founder of Modern Turkey. Overlook. s. lxxviii. ISBN 1-58567-011-1.
^ Axiarlis, Evangelia (2014). Political Islam and the Secular State in Turkey : Democracy, Reform and the Justice and Development Party. I.B. Tauris.
^ "Turkey, Mustafa Kemal and the Turkish War of Independence, 1919–23". Encyclopædia Britannica. 2007. Erişim tarihi : 29 Ekim 2007.
^ Clogg, Richard (20 Haziran 2002). A Concise History of Greece. Cambridge University Press. s. 101. ISBN 978-0-521-00479-4. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ Gerhard Bowering (28 Kasım 2012). The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press. s. 49. ISBN 978-1-4008-3855-4. Erişim tarihi : 14 Ağustos 2013. "Following the revolution, Mustafa Kemal became an important figure in the military ranks of the Ottoman Committee of Union and Progress (CUP) as a protégé ... Although the sultanate had already been abolished in November 1922, the republic was founded in October 1923. ... ambitious reform programme aimed at the creation of a modern, secular state and the construction of a new identity for its citizens."
^ "Kemal Öz Adlı Cumhur Reisimize Verilen Soyadı Hakkında Kanun" (PDF). Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi : 4 Mayıs 2013.
^ "Growth in United Nations membership (1945–2005)". United Nations. 3 Temmuz 2006. Erişim tarihi : 30 Ekim 2006.
^ Huston, James A. (1988 ) (İngilizce). Outposts and Allies : U.S. Army Logistics in the Cold War, 1945–1953. Susquehanna University Press. s. 134. ISBN 0-941664-84-8.
^ "Members and partners". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ Uslu, Nasuh (2003). The Cyprus question as an issue of Turkish foreign policy and Turkish-American relations, 1959–2003. Nova Publishers. s. 119. ISBN 978-1-59033-847-6. Erişim tarihi : 16 Ağustos 2011.
^ "Timeline : Cyprus". BBC. 12 Aralık 2006. Erişim tarihi : 25 Aralık 2006.
^ Hale, William Mathew (1994). Turkish Politics and the Military. Routledge, UK. s. 161, 215, 246. ISBN 0-415-02455-2.
^ Arsu, Sebsem (12 Nisan 2012). "Turkish Military Leaders Held for Role in ’97 Coup". The New York Times. Erişim tarihi : 11 Ağustos 2014.
^ "Turkey's PKK peace plan delayed". BBC. 10 Ekim 2009. Erişim tarihi : 6 Şubat 2010.
^ Still critical. 17. Human Rights Watch. Mart 2005. s. 3. Erişim tarihi : 12 Eylül 2007.
^ Baser, Bahar (2015). Diasporas and Homeland Conflicts : A Comparative Perspective. Ashgate Publishing. s. 63. ISBN 1472425626.
^ Sebnem Arsu (25 April 2013). "Kurdish Rebel Group to Withdraw From Turkey". The New York Times. Erişim tarihi : 29 Nisan 2013.
^ "Murat Karayilan announces PKK withdrawal from Turkey". BBC. 25 Nisan 2013. Erişim tarihi : 29 Nisan 2013.
^ "Turkish jets target Kurds in Iraq, Islamic State militants in Syria". Fox News. Erişim tarihi : 3 Ağustos 2015.
^ a b Nas, Tevfik F. (1992). Economics and Politics of Turkish Liberalization. ISBN 0-934223-19-X.
^ Mullen, Jethro; Cullinane, Susannah (4 Haziran 2013). "What's driving unrest and protests in Turkey?". CNN. Erişim tarihi : 6 Haziran 2013.
^ "General Structure of Turkish Public Administration". Ministry of Justice. Erişim tarihi : 14 Ağustos 2014.
^ "Turkey Districts". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ Yiğit, Ali. "Geçmişten Günümüze Türkiye'yi Bölgelere Ayıran Çalışmalar ve Yapılması Gerekenler". Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi. Erişim tarihi : 14 Ağustos 2014.
^ Çarkoğlu, Ali (2004). Religion and Politics in Turkey. Routledge, UK. ISBN 0-415-34831-5.
^ Turkish Directorate General of Press and Information (17 Ekim 2001). "Turkish Constitution". Turkish Prime Minister's Office. 3 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 16 Aralık 2006.
^ "Erdogan's sudden crackdown rocks Istanbul". The Globe and Mail. 11 Haziran 2013. Erişim tarihi : 12 Haziran 2013.
^ "Euro court backs Turkey Islamist ban" (İngilizce). BBC. 31 Temmuz 2001. Erişim tarihi : 14 Aralık 2006.
^ "Turkey's Kurd party ban criticised" (İngilizce). BBC. 14 Mart 2003. Erişim tarihi : 14 Aralık 2006.
^ Turkish Directorate General of Press and Information (24 Ağustos 2004). "Political Structure of Turkey". Turkish Prime Minister's Office. 3 February 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 14 Aralık 2006.
^ a b Kate Fleet (17 Nisan 2008 ). The Cambridge History of Turkey. Cambridge University Press. s. 357–358. ISBN 978-0-521-62096-3. Erişim tarihi : 13 Haziran 2013.
^ "Human rights in Turkey : still a long way to go to meet accession criteria". European Parliament Human Rights committee. 26 Ekim 2010. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ a b "Türkiye'nin Basın Özgürlüğü Krizi". Gazetecileri Koruma Komitesi. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ "Türkiye utanç listesinde yine birinci sırada". CNN Türk. 18 Aralık 2013. Erişim tarihi : 9 Eylül 2014.
^ [1]
^ "Turkish Legal System". Erişim tarihi : 14 Ağustos 2014.
^ a b "THE JUDICIAL SYSTEM OF TURKEY". Ministry of Justice. Erişim tarihi : 14 Ağustos 2014.
^ "Cezaevleri nüfusu 100 bin kişiyi aştı". Sabah. 15 Aralık 2008. Erişim tarihi : 10 Eylül 2014.
^ "Birleşmiş Milletler Teşkilatı ve Türkiye". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ a b "İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD)". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Türkiye ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT)". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT)". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ)". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Gelişen Sekiz Ülke (D-8 )". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ a b "G-20 ÜLKELERİ". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Türkiye'nin üyeliği kabul edildi". Hürriyet. 17 Ekim 2008. Erişim tarihi : 5 Mayıs 2013.
^ Mardell, Mark (11 December 2006). "Turkey's EU membership bid stalls". BBC. Erişim tarihi : 17 Aralık 2006.
^ "Türkiye-AB İlişkileri". Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. Erişim tarihi : 31 Ağustos 2015.
^ "Avrupa Birliği üyeliği stratejik hedef". Doğan Haber Ajansı. 9 Mayıs 2015. Erişim tarihi : 27 Ağustos 2015.
^ "AB üyeliği 50 yıllık bir devlet politikası". Adalet ve Kalkınma Partisi. Erişim tarihi : 31 Ağustos 2015.
^ "Erdoğan : AB'ye tam üyelik, Türkiye'nin stratejik hedefidir". Zaman. 12 Ağustos 2010. Erişim tarihi : 15 Mayıs 2013.
^ Ziya Öniş, ŞuhnazYılmaz. "Turkey-EU-US Triangle in Perspective : Transformation or Continuity?". Erişim tarihi : 4 Ağustos 2014.
^ Mitrovic, Marija. "Turkish Foreign Policy towards the Balkans". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ İdris Bal (2004). Turkish Foreign Policy in Post Cold War Era. Universal-Publishers. s. 269. ISBN 978-1-58112-423-1. Erişim tarihi : 15 Haziran 2013.
^ Kardas, Saban. "Turkey Develops Special Relationship with Azerbaijan". Eurasia Daily Monitor Volume. Erişim tarihi : 23 Aralık 2010.
^ Katik, Mevlut. "Azerbaijan and Turkey Coordinate Nagorno-Karabakh Negotiation Position". EurasiaNet. Erişim tarihi : 23 Aralık 2010.
^ Baran, Zeyno (2005). "The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline : Implications for Turkey" (PDF). The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline : Oil Window to the West (The Central Asia-Caucasus Institute, Silk Road Studies Program) : 103–118. Erişim tarihi : 30 Aralık 2007.
^ Koçbaş, Uğur (11 Haziran 2012). "Ağrı Dağı’nın ötesi!". Vatan. 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 5 Mayıs 2013.
^ Taşpınar, Ömer (Eylül 2008 ). "Turkey's Middle East Policies : Between Neo-Ottomanism and Kemalism". Carnegie Endowment for International Peace. Erişim tarihi : 5 Haziran 2010.
^ Murinson, Alexander (Aralık 2009). Turkey's Entente with Israel and Azerbaijan : State Identity and Security in the Middle East and Caucasus (Routledge Studies in Middle Eastern Politics). Routledge. s. 119. ISBN 0-415-77892-1.
^ "Syria ratchets up tension with Turkey – warning it of dangers of rebel support". Euronews. 4 Ekim 2013.
^ "Turkey, Egypt recall envoys in wake of violence". Bloomberg. 16 Ağustos 2013.
^ Richmond, Oliver P. (1998 ). Mediating in Cyprus : The Cypriot Communities and the United Nations. Psychology Press. s. 260. ISBN 978-0-7146-4877-4. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ "Türk Silahlı Kuvvetlerinin Barışı Destekleme Harekâtlarına Katkıları". Türk Silahlı Kuvvetleri. Erişim tarihi : 3 Ağustos 2014.
^ "Enter the EU Battle Groups". Chaillot Paper no.97. European Union Institute for Security Studies. Şubat 2007. ss. 88.
^ "Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü - NATO". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Financial and Economic Data Relating to NATO Defence". NATO. 13 Nisan 2012. Erişim tarihi : 16 Haziran 2013.
^ "Der Spiegel : Foreign Minister Wants US Nukes out of Germany (10 April 2009)". Der Spiegel. 30 Mart 2009. Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ Hans M. Kristensen. "NRDC : U.S. Nuclear Weapons in Europe" (PDF). Natural Resources Defense Council, 2005. Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ a b Turkish General Staff (2006). "Turkish Armed Forces Defense Organization". Türk Silahlı Kuvvetleri. 18 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 15 Aralık 2006.
^ United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), Directorate for Movements of Persons, Migration and Consular Affairs – Asylum and Migration Division (Temmuz 2001). "Turkey/Military service" (İngilizce) (PDF). UNHCR. 2006-11-22 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 27 Aralık 2006.
^ "EBCO – European Bureau for Conscientious Objection". Ebco-beoc.eu. Erişim tarihi : 4 Eylül 2010.
^ Immerfall, Stefan (1 Ağustos 2009). Handbook of European Societies : Social Transformations in the 21st Century. Springer. s. 417. ISBN 978-0-387-88198-0. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2011.
^ "Turkey". Turkish Odyssey. 2 Şubat 2000. Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ National Geographic Atlas of the World (7th bas.). Washington, D.C. : National Geographic. 1999. ISBN 0-7922-7528-4. "Europe" (ss. 68-69); "Asia" (ss. 90-91) : "A commonly accepted division between Asia and Europe ... is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."
^ a b US Library of Congress. "Geography of Turkey". US Library of Congress. Erişim tarihi : 13 Aralık 2006.
^ "UN Demographic Yearbook" (PDF). Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ a b c "Geography of Turkey" (İngilizce). Turkish Ministry of Tourism. 2005. Erişim tarihi : 13 Aralık 2006.
^ "Mount Ararat (Ağrı Dağı), Turkey". NASA : Earth Observatory. 2001. Erişim tarihi : 27 Aralık 2006.
^ "Biodiversity in Turkey". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "Turkey's flora and fauna". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ Couzens, Dominic (2008 ). Top 100 Birding Sites of the World. University of California Press. s. 73–75. ISBN 978-0-520-25932-4.
^ "Pontic Mountains and highlands". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "Statistics". Ministry of Forest and Water - General Directorare of Nature Conservation and National Parks. Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Specific Animals of Turkey". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ a b "Climate of Turkey". General Directorate of Meteorology. Erişim tarihi : 24 Ocak 2014.
^ "Istanbul remains motoring power of Turkey's economy". Erişim tarihi : 13 Haziran 2014.
^ "Gross Domestic Product 2013, PPP. (Last revised on 22 September 2014.)" (PDF). The World Bank : World Development Indicators Database. Erişim tarihi : 27 Kasım 2014.
^ "Gross Domestic Product 2013, Nominal. (Last revised on 22 September 2014.)" (PDF). The World Bank : World Development Indicators Database. Erişim tarihi : 27 Kasım 2014.
^ Bartolomiej Kaminski; Francis Ng (1 Mayıs 2006). "Turkey's evolving trade integration into Pan-European markets" (PDF). World Bank. ss. 3. Erişim tarihi : 27 Aralık 2006.
^ "İhracatta cumhuriyet tarihinin rekoru kırıldı". Hürriyet. 3 Ocak 2014. Erişim tarihi : 8 Mart 2015.
^ "Yıllara göre dış ticaret". TÜİK. Erişim tarihi : 8 Mart 2015.
^ "Dış açık 2014'te 84,5 milyar dolar". CNBC-e. 30 Ocak 2015. Erişim tarihi : 8 Mart 2015.
^ "2012 Production Statistics". Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles. Erişim tarihi : 7 Mart 2013.
^ "Gemi ve yat ihracatı 1,3 milyar dolara dayandı". Bugün. 3 Ocak 2015. Erişim tarihi : 8 Mart 2015.
^ "Gemi İnşa Sektörü". Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. 2012. Erişim tarihi : 8 Mart 2015.
^ "Beko Avrupa'da üçüncülüğe oynuyor". İstanbul : NTV. 13 Ocak 2002. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "GDP - Composition by Sector". The World Factbook. 2013. Erişim tarihi : 25 Nisan 2013.
^ "100 insandan dörtte biri tarımda çalışıyor". TRT Haber. 4 Aralık 2014. Erişim tarihi : 8 Mart 2014.
^ "Religious Women in Turkey Have Been Left Out of Emancipation Movement". The New York Times. 23 Mayıs 2013. Erişim tarihi : 8 Haziran 2013.
^ "Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2013". TÜİK. 22 Eylül 2014. Erişim tarihi : 8 Mart 2015.
^ "Turkish quake hits shaky economy" (İngilizce). BBC. 17 Ağustos 1999. Erişim tarihi : 12 Aralık 2006.
^ "'Worst over' for Turkey" (İngilizce). BBC. 4 Şubat 2002. Erişim tarihi : 12 Aralık 2006.
^ World Bank (2005). "Turkey Labor Market Study" (İngilizce) (PDF). World Bank. Erişim tarihi : 10 Aralık 2006.
^ (İngilizce) OECD Reviews of Regulatory Reform – Turkey : crucial support for economic recovery : 2002. Organisation for Economic Co-operation and Development. 2002. ISBN 92-64-19808-3.
^ Madslien, Jorn (2 Kasım 2006). "Robust economy raises Turkey's hopes". BBC. Erişim tarihi : 12 Aralık 2006.
^ "Growth and economic crises in Turkey : leaving behind a turbulent past?" (İngilizce). Economic Papers 386. Directorate-General for Economic and Financial Affairs of the European Commission. Ekim 2009. ss. 10.
^ "Turkey knocks six zeros off lira". BBC. 31 Aralık 2004. Erişim tarihi : 20 Temmuz 2008.
^ "2012 yılı enflasyonu yüzde 6,16". Posta. 3 Ocak 2013. Erişim tarihi : 17 Mayıs 2013.
^ "İşsizlik 2012 yılında yüzde 9 oldu". CNN Türk. 6 Mart 2013. Erişim tarihi : 17 Mayıs 2013.
^ "UNWTO Tourism Highlights 2015 Edition (İngilizce) - Turizm Trendleri 2015 yayını (Türkçe)". Dünya Turizm Örgütü. 17 Haziran 2015. Erişim tarihi : 31 Ağustos 2015.
^ Türk Otomotiv Sanayiinin Tarihsel Gelişimi, Ahmet AZCANLI, O. S. D. yayını, 1996 İst. 376 S.
^ TEZER, E.,(2008 ).The Automotive industry in Turkey “Clustering”. Clustering for Competitiveness - Third International Clustering Conference (December 03-04, 2008 ), İstanbul.
^ http : //www.turkishstudies.net/Makaleler/163001179_48Ya%C5%9FarOkan-sos-779-805.pdf
^ http : //www.oica.net/
^ http : //www.osd.org.tr/yeni/wp-content/uploads/2014/03/KPMG-T%C3%BCrkiye-2014-Otomotiv-Y%C3%B6neticileri-Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1_FINAL.pdf
^ a b "Mid-year population estimations, 1927–1985; Mid-year population estimations and projections, 1986–2011". Turkish Statistical Institute. Erişim tarihi : 24 Mayıs 2013.
^ "Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2015". TÜİK. 28 Ocak 2016. Erişim tarihi : 28 Ocak 2016.
^ Bator, Robert. Daily Life in Ancient and Modern Istanbul. s. 51.
^ Rashed, Tarek; Jürgens, Carsten. Remote Sensing of Urban and Suburban Areas. s. 295.
^ Albayrak, Özlem (29 Mart 2013). "Herkes Türk müdür, Türk mü olmalıdır?". Yeni Şafak. Erişim tarihi : 18 Haziran 2014.
^ a b "Türkiye'deki Etnik Köken Dağılımı". Konsensus. Erişim tarihi : 5 Mart 2015.
^ Extra, Guus; Gorter, Durk (2001). The other languages of Europe : Demographic, Sociolinguistic and Educational Perspectives. Multilingual Matters. ISBN 1-85359-509-8.
^ "Turkey Overview". minorityrights.org. Erişim tarihi : 5 Mart 2015.
^ "MINORITY RIGHTS AND CULTURAL RIGHTS". ab.gov.tr. Erişim tarihi : 7 Ocak 2015.
^ "Trends in International Migrant Stock : The 2013 Revision". Birleşmiş Milletler. Erişim tarihi : 14 Ağustos 2014.
^ "Türkiye'deki Suriyeli sayısı 2 milyona yaklaştı". Bugün. 1 Mart 2015. Erişim tarihi : 5 Mart 2015.
^ "Interactive Atlas of the World's Languages in Danger". UNESCO. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "Türkiye'nin 2014 yılındaki nüfusu belli oldu". TÜİK. memurlar.net. 28 Ocak 2015. 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 5 Mart 2015.
^ "Blue Mosque". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ Axel Tschentscher. "International Constitutional Law : Turkey Constitution". Servat.unibe.ch. Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ "Turkey : Islam and Laicism Between the Interests of State, Politics, and Society" (PDF). Peace Research Institute Frankfurt. Erişim tarihi : 19 Ekim 2008.
^ Steunebrink, Gerrit; van der Zweerde, Evert (2004). Civil Society, Religion, and the Nation : Modernization in Intercultural Context : Russia, Japan, Turkey. Rodopi. s. 175–184. ISBN 978-90-420-1665-1. Erişim tarihi : 5 Haziran 2013.
^ "Turkey Lifts Longtime Ban on Head Scarves in State Offices". NY Times. 8 Ekim 2013. Erişim tarihi : 1 Şubat 2014.
^ http : //www.news24.com/World/News/Turkey-lifts-ban-on-headscarves-at-high-schools-20140923
^ From the introduction of Syncretistic Religious Communities in the Near East edited by her, B. Kellner-Heinkele, & A. Otter-Beaujean. Leiden : Brill, 1997.
^ "TURKEY" (PDF). Library of Congress : Federal Research Division. Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ "Country - Turkey". Joshua Project. Erişim tarihi : 27 Nisan 2014.
^ "Bureau of Democracy, Human rights and Labor : International Religious Freedom Report 2007 – Turkey". State.gov. Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ "Turkey : International Religious Freedom Report 2007". State.gov. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2011.
^ "Turkey's Alevi strive for recognition". Asia Times Online. 18 Şubat 2010. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2011.
^ "Caferi İmamlar" (Turkish). Aksiyon.com.tr. 11 Ekim 2004. Erişim tarihi : 4 Eylül 2010.
^ "Sufism". All about Turkey. 20 Kasım 2006. Erişim tarihi : 1 Kasım 2010.
^ Pew Forum on Religious & Public life. 9 Ağustos 2012. Erişim tarihi : 29 Ekim 2013.
^ Içduygu, Ahmet (1 Şubat 2008 ). "The politics of population in a nation-building process : emigration of non-Muslims from Turkey". Ethnic and Racial Studies 31 (2) : 358–389. DOI : 10.1080/01419870701491937.
^ "Religions". Central Intelligence Agency. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ "Foreign Ministry : 89,000 minorities live in Turkey". Today's Zaman. 15 Aralık 2008. Erişim tarihi : 16 Mayıs 2011.
^ "Roman Catholics by country". Fact-Archive.com. Erişim tarihi : 5 Temmuz 2011.
^ "Life, Culture, Religion". Official Tourism Portal of Turkey. 15 Nisan 2009. 15 April 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 9 Şubat 2013.
^ William G. Rusch (2013). The Witness of Bartholomew I, Ecumenical Patriarch. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 31. ISBN 978-0-8028-6717-9. "Constantinople has been the seat of an archiepiscopal see since the fourth century; its ruling hierarch has had the title of"Ecumenical Patriarch" ..."
^ Erwin Fahlbusch (2001). The Encyclopedia of Christianity. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 40. ISBN 978-90-04-11695-5. "The Ecumenical Patriarchate of Constantinople is the ranking church within the communion of ... Between the 4th and 15th centuries, the activities of the patriarchate took place within the context of an empire that not only was ..."
^ "An Overview of the History of the Jews in Turkey" (PDF). American Sephardi Federation. 2006. Erişim tarihi : 11 Haziran 2013.
^ "Turkish Jews - Brief History". Erişim tarihi : 11 Ağustos 2014.
^ "Tarihçe". Erişim tarihi : 12 Haziran 2014.
^ "Education in Turkey". World Education Services. Erişim tarihi : 12 Haziran 2013.
^ a b "Turkey's Education Reform Bill Is About Playing Politics With Pedagogy". The New York Times. Erişim tarihi : 12 Haziran 2013.
^ "Education at a Glance : OECD Indicators 2012". OECD. Erişim tarihi : 12 Haziran 2013.
^ a b "Improving The Quality And Equity of Basic Education in Turkey Challenges And Options". World Bank. 30 Haziran 2011. ss. viii. Erişim tarihi : 12 Haziran 2013.
^ "National adult literacy rates (15+), youth literacy rates (15-24) and elderly literacy rates (65+)". UNESCO Institute for Statistics.
^ "Binali Yıldırım’a fahri doktora". Hürriyet. 30 Eylül 2014. Erişim tarihi : 17 Ocak 2015.
^ "Admission requirements". Karadeniz Technical University. Erişim tarihi : 12 Haziran 2013.
^ Oxford Business Group (2009). The Report : Turkey 2009. Oxford Business Group. s. 203. ISBN 978-1-902339-13-9. Erişim tarihi : 12 June 2013.
^ "Guide for Foreign Students planning Education in Turkey". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "4 Türk üniversitesi ilk 500’de". Hürriyet. 12 Kasım 2014. Erişim tarihi : 17 Ocak 2015.
^ "Sağlığa 76,3 milyar lira harcandı". Hürriyet. 10 Ekim 2013. Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ a b "Turkish Statistical Institute : Number of medical institutions in Turkey" (xls). Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "Turkish Statistical Institute : Number of citizens per healthcare personnel in Turkey". Erişim tarihi : 9 Ağustos 2014.
^ "Population and Development Indicators – Population and Demography". Turkish Statistical Institute. 18 Ekim 2004. 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 28 Ocak 2010.
^ "Cause of Death Statistics". TÜİK. Erişim tarihi : 11 Ağustos 2014.
^ "UNESCO Intangible Cultural Heritage Lists". Erişim tarihi : 3 Temmuz 2014.
^ a b İbrahim Kaya (2004). Social Theory and Later Modernities : The Turkish Experience. Liverpool University Press. s. 57-58. ISBN 978-0-85323-898-0. Erişim tarihi : 12 Haziran 2013.
^ Royal Academy of Arts (2005). "Turks – A Journey of a Thousand Years : 600–1600". Royal Academy of Arts. 18 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi : 12 Aralık 2006.
^ Antoinette Harri; Allison Ohta (1999). 10th International Congress of Turkish Art. Fondation Max Van Berchem. ISBN 978-2-05-101763-3. "The first military training institutions were the Imperial Army Engineering School (Mühendishane-i Berr-i Hümâyun, 1793) and the Imperial School of Military Sciences (Mekteb-i Ulûm-ı Harbiye-i Şahane, 1834). Both schools taught painting to enable cadets to produce topographic layouts and technical drawings to illustrate landscapes ..."
^ ""10’LAR’ GRUBU", "YENİ DAL GRUBU", "SİYAH KALEM GRUBU"". Erişim tarihi : 11 Ağustos 2014.
^ Cinuçen Tanrıkorur. "The Ottoman music". turkmusikisi.com. Erişim tarihi : 12 Aralık 2006.
^ "2006 Nobel Yazın Ödülü". nobelprize.org. 12 Ekim 2006. Erişim tarihi : 17 Ocak 2015.
^ "Eurovision'u ilk kez kazandırdı, dünyayı büyüledi". Sabah. 26 Mayıs 2003. Erişim tarihi : 16 Temmuz 2013.
^ "TURKISH FOLK DANCES". ncturkishfestival. Erişim tarihi : 29 Mayıs 2014.
^ Türkiye Futbol Federasyonu resmi internet sitesi
^ "Anadolu Efes Spor Kulübü!". Wikipedia. Erişim tarihi : 02.01.2011.
^ "Turkish coffee culture and tradition". UNESCO. 5 December 2013. Erişim tarihi : 18 Ağustos 2014.
^ Çakır Morin, Arzu (5 December 2013). "Türk kahvesi Unesco korumasında" (Turkish). Hürriyet (İstanbul : http://www.hurriyet.com.tr). Erişim tarihi : 18 Ağustos 2014.
^ "trt.net.tr - Tarihçe". Erişim tarihi : 9 Kasım 2008.
^ Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
^ Ülsever, Cüneyt (25 Mart 2007). "KKTC'de yaşanan Türklük kriziyle ilgili bilgi notu". Hürriyet. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ İstiklâl Marşı Yayın : Milli Eğitim Bakanlığı, Yayın tarihi : 2003.
^ "Maarif vekaleti tezkeresinin okunması (26.02.1921)". TBMM. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "İlk okunması (01.03.1921)". TBMM. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Görüşmeler ve kabulü (12.03.1921)". TBMM. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "İstiklâl Marşı'nın Altı Yıl Boyunca Kullanılan İlk Bestesi". Youtube. 21 Eylül 2006. Erişim tarihi : 18 Şubat 2015.
^ "İstiklâl Marşı'nın notası". TBMM. Erişim tarihi : 18 Şubat 2015.


---------------------------------
Kaynakalar :
Halk Ansiklopedisi Wikipedia

-----------------------
Etiketler : atatürk, baskenti, bitki örtüsü, cografi yapisi, Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir, Kurucusu, mustafa kemal, ne mutlu türküm diyene, Nerededir, nüfusu, Republic Turkey, siyasi yapisi, türkei, Türkisches republic, Türkiye Cumhuriyeti, Yurtta sulh cihanda sulh, yüzölcümü,TBMM,THY,Recep Tayyip,Erdogan,Slogan,En büyük şehri ,Ankara,istanbul,izmir,Afyon,03,34,35,06,Marşı ,İstiklal Marşı Dinle,dili,Türkçe,para birmi,Türk lirasi,telefon kodu,posta kodu,iso numrasi,Türkiye TLD,Turkey TLD Türkei TLD,domain,Baklava,Türk mutfagi,döner kebab,

[israNur]

Posta Kodları İllere Göre Posta Kodları Türkiye Posta Kodları

01080 Adana
01100 Adana
01120 Adana
01130 Adana
01140 Adana
01150 Adana
01160 Adana
01170 Adana
01180 Adana
01190 Adana
01200 Adana
01210 Adana
01220 Adana
01230 Adana
01240 Adana
01250 Adana
01260 Adana
01270 Adana
01280 Adana
01290 Adana
01300 Adana
01310 Adana
01330 Adana
01350 Yakapinar
01360 Adana
01370 Dogankent
01470 Pozanti
01500 Kozan
01510 Kozan
01520 Kozan
01530 Kozan
01550 Kadirli
01560 Kadirli
01570 Kadirli
01580 Kadirli
01600 Dü zici
01640 Tufanbeyli
01660 Feke
01680 Yumurtalik
01700 Imamoglu
01710 Akören
01720 Aladag
01740 Saimbeyli
01770 Karaisali
01800 Bahce
01820 Osmaniye
01830 Osmaniye
01840 Osmaniye
01850 Osmaniye
01860 Osmaniye
01870 Toprakkale
01890 Tecirli
01900 Karatas
01920 Ceyhan
01930 Ceyhan
01940 Ceyhan
01950 Ceyhan
01960 Ceyhan
01980 Kösreli
01990 Sagkaya
02020 Adiyaman
02030 Adiyaman
02040 Adiyaman
02100 Adiyaman
02200 Adiyaman
02300 Besni
02320 Cakrihüyük
02330 Suvarli
02340 Sambayat
02350 Tut
02400 Kahta
02430 Damlacik
02440 Narince
02500 Gölbasi
02520 Harmanli
02540 Belö ren
02600 Celikhan
02700 Gerger
02800 Samsat
02900 Sincik
03030 Afyon
03040 Afyon
03060 Cobanlar
03100 Afyon
03200 Afyon
03240 Afyon
03250 Afyon
03300 Bolvadin
03370 Ihsaniye
03400 Dinar
03410 Dombayova
03450 Basmakci
03480 Haydarli
03490 Tatarli
03500 Sandikli
03530 Hocalar
03550 Karadirek
03560 Kizilören
03600 Emirdag
03630 Davulga
03650 Ümraniye
03700 Cay
03750 Iscehisar
03780 Bayat
03800 Suhut
03850 Sinanpasa
03860 Ahmetpasa
03900 Sultandagi
03950 Dazkiri
03960 Evciler
04100 Agri
04180 Agri
04190 Agri
04200 Agri
04220 Cumacay
04400 Dogubeyazit
04420 Sulucan
04500 Patnos
04520 Dedeli
04530 Dogansu
04600 Eleskirt
04620 Tahir
04700 Tutak
04800 Taslicay
04850 Hamur
04900 Diyadin
04950 Gürbülak
05070 Dogantepe
05100 Amasya
05110 Eryatagi
05200 Amasya
05300 Merzifon
05500 Suluova
05700 Gümüshaciköy
05710 Gümü s
05720 Hamamözü
05800 Tasova
05810 Esencay
05830 Destek
05900 Göynücek
05910 Gediksaray
06010 Ankara - Etlik, Incirli (Basinevleri ve Emrah)
06020 Ankara - Ayvali, Etlik-Esertepe
06030 Ankara - Ismetpasa, Ulus
06050 Ankara - Gencliparki, Ulus-Opera
06060 Ankara - Iskitler, Sanayii
06070 Ankara - Ata Sayani
06080 Ankara - Altindag, Yenidogan
06090 Ankara - Telsizler
06100 Ankara
06110 Ankara - Yildirimbeyazit
06120 Ankara - Incirli (Kalaba), Kalaba
06130 Ankara - Aydinlikever
06140 Ankara - Hasköy, Hasköy-Yildiz
06150 Ankara - Baraj
06160 Ankara - Siteler
06170 Ankara - Yenimahalle
06180 Ankara - Yenimahalle-Akin
06190 Ankara - Karsikaya
06200 Ankara - Demetlever
06210 Ankara - Sentepe
06220 Ankara - Sentepe- Cigdemtepe
06230 Ankara - Hamamönü, Samapazari
06240 Ankara - Hisar
06250 Ankara - Anafartalar
06260 Ankara - Mamak
06270 Ankara - Kayas
06280 Ankara - Keciören-Ufuktepe, Uyanis
06290 Ankara - Keciören- Sanatoryum, Sanatoryum
06300 Ankara - Aktepe, Keciören
06310 Ankara - Keciören-Fatih
06320 Ankara - Hüseyingazi, Ulubay-Önder
06330 Ankara - Akdere, Istasyon
06340 Ankara - Demirlibahce
06350 Ankara - Altmisevler, Gü lveren
06360 Ankara - Battalgazi, Ulubay
06370 Ankara - Batikent
06410 Ankara
06420 Ankara - Kizilay
06430 Ankara - Sihhiye
06440 Ankara - Yenisehir
06450 Ankara - Dikmen
06460 Ankara - Dikmen-Övecler
06470 Ankara - Abidinpasa Tuzlucayir Mah, Mamat-Misket
06480 Ankara - Kayas- Bogazici
06490 Ankara - Bahcelievler
06500 Ankara - Besevler
06510 Ankara - Emek
06520 Ankara - Balgat
06530 Ankara - Ümitköy
06540 Ankara - Ayranci
06550 Ankara - Cankaya-Yildiz
06560 Ankara - Atatürk Orman Ciftligi
06570 Ankara - Maltepe
06580 Ankara - Anittepe
06590 Ankara - Cebeci
06600 Ankara - Kurtulus, Topraklik
06610 Ankara - Seyran- Kirkkonaklar
06620 Ankara - Abidinpasa, Saimekadin
06630 Ankara - Abidinpasa Mutlu Mahallesi, Topraklik-Türközü
06640 Ankara - Bakanliklar
06650 Ankara - Seymenler
06660 Ankara - Küküsehat
06670 Ankara - Seyranbaglari
06680 Ankara - Kavaklidere
06690 Ankara - Cankaya
06700 Ankara - Gaziosmanpasa
06710 Ayas
06720 Bala
06730 Beypazari
06740 Camlidere
06750 Akyurt
06760 Cubuk
06770 Evren
06780 Elmadag
06790 Ankara - Etimesgut
06790 Etimesgut
06830 Gölbasi
06840 Güdül
06850 Hasanoglan
06860 Haymana
06870 Kalecik
06890 Kizilcahaman
06900 Polatli
06910 Polatli
06920 Nallihan
06930 Ankara - Sincan
06930 Sincan
06950 Sereflikochisar
06980 Kazan
07020 Muratpasa
07040 Antalya
07050 Antalya
07060 Antalya
07070 Antalya
07100 Antalya
07110 Aksu
07130 Cakirlar
07150 Dag
07200 Antalya
07280 Antalya
07300 Antalya
07330 Side
07350 Kumluca
07365 Beykonak
07390 Mavikent
07400 Alanya
07400 Antalya
07410 Avsallar
07430 Demirtas
07440 Güzelbag
07460 Oba
07500 Serik
07540 Gebiz
07550 Tasagil
07570 Kale
07580 Kas
07600 Manavgat
07630 Akseki
07640 Cevizli
07650 Geris
07660 Gü zelsu
07680 Ibradi
07700 Elmali
07720 Gölova
07740 Finike
07770 Akcay
07800 Korkuteli
07810 Bozova
07820 Kizilcadag
07860 Gündogmus
07880 Turuncova
07900 Gazipasa
07930 Hasyurt
07960 Kalkan
07980 Kemer
08000 Artvin
08100 Zeytinlik
08110 Ortaköy
08200 Arhavi
08300 Ardanuc
08310 Asagiirmaklar
08400 Borcka
08410 Camili
08420 Muratli
08500 Göktas
08600 Hopa
08610 Kemalpasa
08700 Savsat
08720 Meydancik
08730 Veliköy
08800 Yusufeli
08810 Sarigöl
08820 Kilickaya
08830 Demirkent
09010 Aydin
09020 Aydin
09080 Cakirbeyli
09100 Aydin
09110 Dalama
09170 Bagarasi
09200 Söke
09270 Yenihisar
09330 Ortaklar
09350 Yenipazar
09370 Karacasu
09390 Yenice
09400 Kusadasi
09430 Davutlar
09470 Sultanhisar
09500 Cine
09520 Akcaova
09540 Karapuzlu
09570 Kösk
09600 Incirliova
09630 Umurlu
09650 Atca
09670 Cubukdag
09700 Germencik
09760 Bozdogan
09800 Nazilli
09900 Narilli
09930 Kuyucak
09940 Pamukören
09950 Horunlu
09970 Kocarli
10020 Balikesir
10030 Balikesir
10040 Balikesir
10050 Balikesir
10095 Gökceyazi
10100 Balikesir
10145 Cagis
10160 Ilica
10170 Yeniköy
10180 Samli
10200 Bandirma
10220 Bandirma
10230 Bandirma
10245 Aksakal
10280 Altinova
10300 Edremit
10330 Sindirgi
10340 Gölcük
10350 Dü vertepe
10360 Marmara
10390 Akcay
10400 Ayvalik
10440 Bigadic
10460 Iskele-Bigadic
10470 Manyas
10500 Erdek
10560 Havran
10580 Savastepe
10590 Saribeyler
10600 Susurluk
10610 G? ?bel
10635 Ömerköy
10640 Edincik
10660 Kesput
10680 Sarikö y
10700 Burhaniye
10710 Iskele-Burhaniye
10715 Gömec
10770 Ivrindi
10775 Korucu
10780 Kayapa
10800 Dursunbey
10810 Kavacik
10840 Balya
10845 Danisment
10870 Altinoluk-Iskele
10900 Gänen
10930 Bugdayli
10940 Türkeli
10970 Tatlisu
11000 Bilecik
11050 Bilecik
11055 Küplü
11080 Bilecik
11100 Bilecik
11200 Bilecik
11300 Bozüyük
11350 Bozüyük
11400 Bozüyük
11440 Dodurga
11500 Osmaneli
11600 Sögüt
11640 Inhisar
11700 Gölpazari
11780 Yenipazar
11800 Pazaryeri
12000 Bingöl
12300 Sancak
12500 Genc
12510 Servi
12520 Yayla
12600 Adakli
12650 Yayladere
12700 Solhan
12800 Kigi
12830 Yedisu
12900 Karliova
13000 Bitlis
13040 Narlidere
13100 Bölükyazi
13200 Tatvan
13280 Kücüksu
13400 Ahlat
13430 Ovakisla
13500 Adilcevaz
13520 Göldüzü
13600 Hizan
13620 Saginli
13650 Aksar
13700 Mutki
13720 Gevikpinar
13730 Kavakbasi
13800 Güroymak
14020 Karacasu
14100 Bolu
14150 Bolu
14200 Bolu
14300 Bolu
14360 Cilimli
14380 Gölyaka
14400 Düzce
14410 Gümüsova
14430 Kaymasli
14450 Konuralp
14500 Düzce
14600 Düzce
14610 Kibrisik
14650 Yenicasa
14700 Akcakoca
14750 Seben
14780 Gö ynük
14800 Mudurnu
14840 Mengen
14850 Gökdere
14860 Pazarköy
14880 Yigilca
14900 Gerede
14910 Dörtdivan
15030 Burdur
15040 Burdur
15070 Celtikci
15090 Kemer
15100 Burdur
15150 Burdur
15160 Burdur
15170 Burdur
15180 Burdur
15190 Burdur
15200 Burdur
15300 Bucak
15310 Kizilkaya
15325 Kocaaliler
15400 Gölhisar
15420 Altinyala
15420 Dirmil
15500 Yesilova
15600 Tefenni
15700 Karamanli
15800 Aglasun
15900 Cavdir
16010 Bursa
16020 Bursa
16030 Bursa
16040 Bursa
16050 Bursa
16060 Bursa
16070 Bursa
16080 Bursa
16090 Bursa
16100 Bursa
16110 Bursa
16120 Bursa
16130 Bursa
16140 Bursa
16150 Bursa
16160 Bursa
16170 Bursa
16180 Bursa
16190 Bursa
16200 Bursa
16210 Bursa
16220 Bursa
16230 Bursa
16240 Bursa
16250 Bursa
16260 Bursa
16270 Bursa
16280 Bursa
16290 Bursa
16300 Bursa
16310 Bursa
16320 Bursa
16330 Bursa
16340 Bursa
16350 Bursa
16360 Bursa
16400 Inegö l
16410 Inegöl
16450 Kestel
16500 Mustafakemalpasa
16510 Caltibük
16510 Devecikonagi
16580 Gürsu
16600 Gemlik
16620 Kursunlu
16650 Kücük Kumla
16690 Armutlu
16700 Karacabey
16740 Keles
16770 Harmancik
16800 Orhangazi
16860 Iznik
16900 Büyükorhon
16900 Yenisehir
16940 Mudanya
16970 Zeytinbagi
16980 Orhaneli
17020 Canakkale
17060 Intepe
17090 Kirazli
17100 Canakkale
17200 Biga
17240 Gündogdu
17260 Sinekci
17270 Baliklicesme
17290 Bakacak
17300 Gümü scay
17350 Bolayir
17400 Can
17420 Etili
17500 Gelibolu
17550 Yenice
17560 Kalkin
17570 Hamdibey
17580 Pazarköy
17600 Ezine
17610 Geyikli
17680 Bozcaada
17700 Bayramic
17720 Evciler
17760 Gökceada
17800 Lapseki
17820 Umurbey
17860 Ayvacik
17880 Gülpinar
17900 Eceabat
17950 Karabiga
17980 Kü cükkuyu
18030 Cankiri
18040 Cankiri
18100 Cankiri
18120 Ikizö ren
18200 Cankiri
18260 Korgun
18280 Kizilirmak
18300 Kursunlu
18310 Atkaracala
18320 Bayramören
18400 Ilgaz
18420 Belören
18500 Eskipazar
18600 Cerkes
18650 Sabanözü
18700 Eldivan
18750 Ovacik
18800 Orta
18900 Yaprakli
19020 Lacin
19030 Corum
19040 Corum
19050 Cemilbey
19060 Dodurga
19070 Oguzlar
19100 Corum
19110 Seydim
19140 Corum
19200 Corum
19300 Sungurlu
19310 Bogazkale
19400 Iskilip
19410 Ugurludag
19500 Osmancik
19600 Alaca
19700 Mecitö zü
19800 Bayat
19900 Karbi
19910 Hacihamza
19950 Ortakö y
20010 Denizli
20020 Denizli
20100 Denizli
20200 Denizli
20260 Akköy
20300 Sarayköy
20330 Honaz
20350 Cardak
20370 Bozkurt
20400 Buldan
20430 Kizilhisar
20460 Güney
20480 Babadag
20500 Tavas
20570 Kale
20590 Beyagac
20600 Civril
20620 Gümüssu
20650 Isikli
20700 Cal
20720 Baklan
20800 Acipayam
20870 Kelekci
20900 Yesilyuva
20930 Bekilli
20950 Kizilcabölük
20980 Cameli
21010 Diyarbakir
21020 Balikcilarbasi
21030 Diyarbakir
21060 Diyarbakir
21090 Diyarbakir
21100 Diyarbakir
21120 Diyarbakir
21200 Diyarbakir
21230 Diyarbakir
21240 Diyarbakir
21280 Diyarbakir
21300 Diyarbakir
21310 Mermer
21320 Yoldoyu
21400 Diyarbakir
21450 Kocaköy
21470 Egil
21500 Bismil
21520 Tepe
21560 Hazro
21600 Cermik
21640 Silvan
21650 Silvan
21700 Lice
21750 Cinar
21800 Hani
21830 Dicle
21870 Cüngüs
21900 Kulp
21920 Agacli
21950 Ergani
21960 Ergani
22020 Edirne
22030 Edirne
22050 Edirne
22100 Edirne
22110 Edirne
22200 Uzunköprü
22260 Kircasalih
22280 Cöpköy
22300 Uzunköprü
22400 Ipsala
22410 Ibriktepe
22500 Havsa
22560 Süleoglu
22600 Meric
22610 Küpl? ?
22700 Enez
22800 Kesan
22900 Kesan
22950 Lalapasa
23010 Elazig
23040 Elazig
23050 Elazig
23060 Elazig
23100 Elazig
23130 Hankendi
23140 Harput
23150 Icme
23160 Poyraz
23200 Elazig
23250 Mollakendi
23270 Elazig
23280 Elazig
23300 Elazig
23400 Maden
23410 Alacakaya
23500 Palu
23510 Aricak
23600 Karakocan
23610 Basyurt
23620 Can
23700 Keban
23800 Baskil
23850 Kovancilar
23860 Caybagi
23900 Sivrice
23960 Agin
24010 Erzincan
24030 Erzincan
24040 Erzincan
24050 Erzincan
24060 Erzincan
24070 Erzincan
24090 Erzincan
24100 Erzincan
24130 Caglayan
24150 Üzümlü
24200 Erzincan
24300 Refahiye
24310 Akarsu
24320 Catalcan
24400 Kemah
24420 Alpköy
24500 Cayirli
24510 Otlukbeli
24600 Kemaliye
24610 Baspinar
24620 Dutulca
24700 Ilic
24710 Kurucay
24800 Tercan
24860 Mercan
25030 Erzurum
25040 Erzurum
25050 Erzurum
25070 Erzurum
25080 Erzurum
25090 Erzurum
25100 Erzurum
25200 Erzurum
25220 Erzurum
25230 Erzurum
25240 Erzurum
25300 Pasinler
25320 Köpr? ?köy
25360 Senkaya
25370 Aksar
25380 Kömürlü
25390 Gaziler
25400 Oltu
25430 Torum
25440 Uzundere
25470 Senyurt
25500 Askale
25520 Ciftlik
25530 Narman
25540 Kislakö y
25560 Tekman
25580 Gökoglan
25600 Hinis
25610 Halicavus
25620 Karacoban
25650 Olur
25680 Kandilli
25700 Ilica
25720 Ovacik
25750 Cat
25770 Dumlu
25800 Horasan
25810 Aras
25830 Karayazi
25840 Söylemez
25850 Elmalidere
25860 Göksu
25900 Ispir
25920 Kirik
25930 Pazaryolu
25950 Camlikaya
26010 Eskisehir
26020 Eskisehir
26030 Eskisehir
26040 Eskisehir
26050 Eskisehir
26060 Eskisehir
26070 Eskisehir
26080 Eskisehir
26090 Eskisehir
26100 Eskisehir
26110 Eskisehir
26120 Eskisehir
26130 Eskisehir
26140 Eskisehir
26150 Eskisehir
26160 Eskisehir
26170 Eskisehir
26180 Eskisehir
26190 Eskisehir
26200 Eskisehir
26210 Eskisehir
26220 Eskisehir
26230 Eskisehir
26310 Köprübasi
26330 Tepebasi
26440 Eskisehir
26460 Eskisehir
26470 Eskisehir
26480 Eskisehir
26520 Eskisehir
26600 Sivrihisar
26630 Günyüzü
26670 Inönü
26700 Cifteler
26710 Han
26750 Beylikova
26800 Mahmudiye
26850 Alpu
26870 Saricakaya
26880 Mihalgazi
26900 Mihaliccik
26950 Seyitgazi
26970 Kirka
27010 Gaziantep
27045 Ünaldi
27060 Gaziantep
27070 Gaziantep
27080 Gaziantep
27090 Gaziantep
27100 Gaziantep
27110 Gaziantep
27120 Gaziantep
27160 Sehit Kamil
27200 Gaziantep
27270 Gaziantep
27280 Gaziantep
27300 Gaziantep
27310 Gaziantep
27330 Gaziantep
27340 Gaziantep
27380 Burc
27400 Gaziantep
27500 Gaziantep
27550 Araban
27600 Kilis
27620 Elbeyli
27640 Polateli
27650 Musabeyli
27700 Nizip
27800 Islahiye
27830 Fevzipasa
27840 Nurdagi
27850 Sakcagöze
27880 Barak
27880 Kargamis
27900 Oguzeli
27920 Doganpinar
27970 Yavuzeli
28100 Giresun
28200 Giresun
28300 Bulancak
28310 Kovanlik
28340 Piraziz
28400 Sebinkarahisar
28500 Tirebolu
28510 Dogankent
28520 Güce
28600 Espiye
28610 Yaglidere
28700 Alucra
28710 Camoluk
28800 Görele
28810 Canakci
28820 Cavuslu
28850 Eynesil
28900 Kesap
28950 Dereli
28960 Yavuzkemal
29000 Güm? ?shane
29150 Kale
29200 Yagmurdere
29600 Kelkit
29650 Kö se
29700 Siran
29800 Torul
29810 Kürtün
30000 hakkari
30100 Bagisli
30200 Gecitli
30300 Yüksekova
30340 Daglica
30400 Esendere
30700 Cukurca
30720 Cigli
30800 Semdinli
31020 Antakya
31030 Antakya
31040 Antakya
31050 Antakya
31060 Antakya
31070 Antakya
31080 Harbiye
31100 Antakya
31120 Serinyol
31200 Iskenderum
31210 Iskenderum
31220 Iskenderum
31230 Iskenderum
31240 Iskenderum
31300 Iskenderum
31350 Belen
31360 Ulucinar
31400 Iskenderum
31440 Kirikhan
31450 Kirikhan
31500 Reyhanli
31520 Kumlu
31550 Yayladag
31560 Yeditepe
31600 Dörtyol
31620 Dörtyol
31700 Hassa
31710 Aktepe
31750 Altinözü
31760 Yigityolu
31770 Samandag
31780 Samandag
31800 Samandag
31900 Yakacik
31960 Erzin
31960 Yesilkent
32040 Isparta
32090 Gönen
32100 Isparta
32180 Isparta
32190 Isparta
32200 Isparta
32210 Isparta
32220 Isparta
32240 Isparta
32270 Isparta
32280 Isparta
32300 Isparta
32350 Isparta
32400 Yalvac
32410 Bagkonak
32440 Kumdanli
32500 Egirdir
32510 Aksu
32530 Barla
32600 Senirkent
32650 Uluborlu
32670 Atabey
32700 Keciborlu
32800 Sarkikaraagac
32850 Yenisarbademli
32900 Gelendost
32950 Sütcüler
33010 Mersin
33020 Mersin
33030 Mersin
33040 Mersin
33050 Mersin
33060 Mersin
33070 Mersin
33080 Mersin
33090 Mersin
33100 Mersin
33110 Mersin
33120 Mersin
33130 Mersin
33140 Mersin
33150 Mersin
33220 Arslanköy
33240 Mersin
33250 Gözne
33270 Kazanli
33280 Mezitli
33350 Tömük
33400 Tarsus
33410 Tarsus
33420 Tarsus
33430 Tarsus
33440 Tarsus
33450 Tarsus
33460 Tarsus
33470 Tarsus
33500 Tarsus
33520 Camliyayla
33530 Gülek
33530 Güllübahce
33570 Sarikavak
33600 Mut
33630 Anamur
33640 Anamur
33650 Anamur
33700 Güolnar
33730 Erdemli
33740 Erdemli
33800 Yenice
33840 Aydincik
33870 Cesmeli
33900 Tasucu
33940 Silifke
33950 Silifke
33960 Silifke
34010 Istanbul
34020 Istanbul
34030 Istanbul
34040 Istanbul
34050 Istanbul
34060 Istanbul
34070 Istanbul
34080 Istanbul
34100 Istanbul
34110 Istanbul
34120 Istanbul
34130 Istanbul
34140 Istanbul
34150 Istanbul
34160 Istanbul
34170 Istanbul
34180 Istanbul
34190 Istanbul
34200 Istanbul
34210 Istanbul
34220 Istanbul
34230 Istanbul
34240 Istanbul
34250 Istanbul
34260 Istanbul
34270 Istanbul
34280 Istanbul
34290 Istanbul
34300 Istanbul
34310 Istanbul
34360 Istanbul
34400 Istanbul
34410 Istanbul
34420 Istanbul
34430 Istanbul
34440 Istanbul
34450 Istanbul
34460 Istanbul
34470 Istanbul
34480 Istanbul
34490 Istanbul
34510 Istanbul
34520 Istanbul
34530 Istanbul
34540 Istanbul
34550 Istanbul
34560 Istanbul
34570 Istanbul
34580 Istanbul
34590 Istanbul
34600 Istanbul
34610 Istanbul
34620 Istanbul
34630 Istanbul
34640 Istanbul
34650 Istanbul
34660 Istanbul
34670 Istanbul
34680 Istanbul
34710 Istanbul
34720 Istanbul
34730 Istanbul
34740 Istanbul
34750 Istanbul
34760 Istanbul
34770 Istanbul
34780 Istanbul
34800 Istanbul
34810 Istanbul
34820 Istanbul
34830 Istanbul
34840 Istanbul
34850 Istanbul
34860 Hadimköy
34870 Catlaca
34900 Büyükcekmece
34910 Kumburgaz
34920 Selimpasa
34930 Silivri
34970 Binkilic
34980 Karacaköy
34990 Kemerburgaz
35010 Izmir
35020 Izmir
35030 Izmir
35040 Izmir
35050 Izmir
35060 Izmir
35070 Izmir
35080 Izmir
35090 Izmir
35100 Izmir
35110 Izmir
35120 Izmir
35130 Izmir
35140 Izmir
35150 Izmir
35160 Izmir
35210 Izmir
35220 Izmir
35230 Izmir
35240 Izmir
35250 Izmir
35260 Izmir
35270 Izmir
35280 Izmir
35290 Izmir
35310 Izmir
35320 Izmir
35330 Izmir
35340 Izmir
35350 Izmir
35360 Izmir
35370 Izmir
35380 Izmir
35390 Izmir
35400 Izmir
35410 Izmir
35430 Urla
35440 Iskele -Urla
35460 Seferihisar
35470 Cumadvasi
35470 Menderes
35480 G? ?müldür
35510 Izmir
35520 Izmir
35530 Izmir
35540 Izmir
35550 Izmir
35560 Izmir
35570 Izmir
35580 Izmir
35590 Izmir
35600 Izmir
35610 Izmir
35620 Izmir
35660 Menemen
35670 Emiralem
35680 Foca
35695 Yenifoca
35700 Bergama
35705 Derek? ?y
35720 Zeytindag
35730 Göcbeyli
35740 Candarli
35750 Ö demis
35760 Ödemis
35790 Beydag
35800 Aliaga
35840 Bayindir
35850 Cirpi
35860 Torbali
35890 Kiraz
35900 Tire
35920 Selcuk
35930 Cesme
35940 Ilica-Cesme
35950 Alacati
35960 Karaburun
35970 Mordogan
35980 Dikili
35990 Kinik
36040 Kars
36100 Kars
36180 Kars
36190 Kars
36200 Kars
36300 Kars
36420 Basgedik
36500 Sarikamis
36520 Karaurgan
36530 Karakurt
36670 Digor
36700 Kagizman
36720 Kötek
36730 Arpacay
36760 Susuz
36780 Akyaka
36860 Dogruyol
36900 Selim
37040 Kastamonou
37100 Kastamonou
37200 Kastamonou
37250 Ihsangazi
37270 Seydiler
37300 Tosya
37400 Tasköprü
37420 Hanönü
37500 Inebolu
37510 Doganyurt
37600 Cide
37620 Senpazar
37660 Bozkurt
37700 Devrekani
37740 Azdavay
37750 Pinarbasi
37800 Arac
37810 Boyali
37860 Daday
37900 Küre
37910 Agli
37940 Catalzeytin
37970 Abana
38010 Kayseri
38020 Kayseri
38030 Kayseri
38040 Kayseri
38050 Kayseri
38060 Kayseri
38070 Kayseri
38080 Kayseri
38090 Kayseri
38110 Kayseri
38210 Hacilar
38280 Talas
38400 Develi
38500 Yahyali
38560 Incesu
38600 Bü nyan
38610 Elbasi
38660 Sariz
38700 Pinarbasi
38710 Kaynar
38720 Örensehir
38730 Pazarören
38750 Felahiye
38770 Ö zvatan
38800 Yesilhisar
38820 Sarioglan
38900 Tomarza
38960 Toklar
39010 Dereköy
39020 Kirklareli
39050 Inece
39070 Üskü p
39100 Kirklareli
39200 Babeski
39300 Pinarhisar
39400 Vize
39500 Demirköy
39570 Alpullu
39600 Pehlivanköy
39650 Igneada
39700 Kofcaz
39750 Lüleburgaz
39760 Lüleburgaz
39780 Büyükkaristiran
40020 Kirsehir
40050 Göllü
40100 Kirsehir
40200 Kirsehir
40300 Kaman
40320 Akpinar
40410 Savcili
40500 Mucur
40700 Cicekdagi
40720 Akcakent
40760 Kösefakili
41010 Akmese
41030 Bahcecik
41040 Izmit
41050 Izmit
41060 Izmit
41080 Derbent
41100 Izmit
41200 Izmit
41300 Izmit
41400 Gebze
41410 Gebze
41450 Kirikkale
41450 Mollafeneri
41500 Karamürsel
41550 Yalakdere
41600 Kandira
41650 Gölcük
41660 Gölcük
41670 Gölcük
41700 Darica
41700 Gebze
41740 Yarimca
41780 Körfez
41780 Tütünciftlik
41800 Hereke
41870 Bayramoglu
41900 Derince
41950 Degirmendere
42010 Konya
42020 Konya
42030 Konya
42040 Konya
42050 Konya
42060 Konya
42070 Konya
42080 Konya
42090 Konya
42100 Konya
42180 Ahirli
42185 Asagipinarbasi
42190 Güneysimir
42200 Konya
42210 Konya
42215 Hatip
42215 Konya
42220 Hatunsaray
42225 Kizilören
42240 Konya
42240 Sille
42265 Yarma
42280 Halkapinar
42290 Tuzlukcu
42300 Konya
42310 Eregli
42315 Cakmak
42320 Eregli
42360 Seydisehir
42370 Seydisehir
42400 Karapinar
42405 Hotamis
42430 Sarayönü
42450 Altinekin
42460 Akören
42470 Yalihüyük
42480 Derebucak
42500 Cumra
42502 Dinek
42530 Yunak
42550 Aksehir
42560 Aksehir
42580 Reis
42585 Turgut
42600 Ilgin
42610 Argithan
42620 Asagicigil
42630 Bozkir
42638 Belören
42670 Ücpinar
42690 Hüyük
42700 Beysehir
42720 Üzümlü
42770 Kulu
42800 Kadimhani
42815 Kurthasanli
42830 Hadim
42850 Cihanbeyli
42890 Yeniceoba
42900 Derbent
42910 Emirgazi
42920 Celtik
42930 Doganhisar
42960 Taskent
42970 Iceri Cumra
42980 Doganbey
43020 Kütahya
43030 Kütahya
43040 Kütahya
43050 Kütahya
43100 Kütahya
43140 Kütahya
43210 Aslanapa
43300 Tavsanli
43320 Köprüören
43350 Pazarlar
43400 Tavsanli
43500 Simav
43600 Gediz
43700 Emet
43710 Caydarhisar
43750 Ö rencik
43780 Hisarcik
43800 Altintas
43820 Dumulpinar
43850 Domanic
43900 Tuncbilek
43950 Saphane
44020 Karakas
44040 Malatya
44050 Malatya
44060 Malatya
44070 Malatya
44080 Malatya
44090 Malatya
44100 Malatya
44110 Malatya
44200 Malatya
44210 Battalgazi
44300 Malatya
44320 Malatya
44330 Malatya
44350 Yazihan
44370 Kale
44400 Hekimhan
44420 Hasancelebi
44500 Dogansehir
44530 Sürgü
44600 Akcadag
44600 Amdirin
44640 Kürecik
44700 Darende
44740 Balaban
44760 Kuluncak
44800 Arapgir
44850 Pütürge
44860 Tepehan
44880 Doganyol
44900 Yesilyurt
44960 Arguvan
45010 Manisa
45020 Manisa
45030 Manisa
45030 Manisa
45140 Muradiye
45170 Kula
45180 Gökceören
45200 Akhisar
45210 Akhisar
45220 Akhisar
45250 Süleymanli
45300 Salihli
45310 Salihli
45320 Adala
45400 Turgutlu
45410 Turgutlu
45450 Ahmetli
45470 Sarigöl
45500 Soma
45560 Tanir
45560 Zeytinliova
45580 Gölmarmara
45600 Alasehir
45620 Yesilyurt
45700 Kirkagac
45720 Gelenbe
45750 Gördes
45800 Saruhanli
45850 Halitpasa
45880 Alibeyli
45900 Demirci
45910 Yarbasan
45930 Kö prübasi
45940 Borlu
45970 Selendi
46030 Kahramanmaras
46040 Kahramanmaras
46050 Kahramanmaras
46060 Kahramanmaras
46100 Kahramanmaras
46130 Kahramanmaras
46140 Kahramanmaras
46150 Kahramanmaras
46160 Kahramanmaras
46170 Kahramanmaras
46200 Kahramanmaras
46300 Elbistan
46360 Ekinözü
46370 Nurhak
46500 Afsin
46600 Gösun
46610 Cardak
46700 Pazarcik
46720 Caglayan Cerit
46800 Türkoglu
47060 Mardin
47100 Mardin
47200 Mardin
47300 Nusaybin
47320 Akarsu
47330 Girmeli
47400 Kiziltepe
47410 Kiziltepe
47440 Senyurt
47510 Midyat
47570 Ömerli
47700 Mazidagi
47750 Dargecit
47800 Derik
47860 Savur
47880 Sürgücü
48000 Mugla
48070 Yesilyurt
48100 Yerkesik
48200 Milas
48220 Ören
48230 Selimiye
48300 Fethiye
48360 Esen
48400 Bodrum
48420 Ortakent
48500 Yatagan
48540 Turgut
48570 Kavaklidere
48600 Ortaca
48640 Ula
48670 Güllük
48700 Marmaris
48710 Bozburun
48770 Dalaman
48800 Köycegiz
48840 Dalyan
48850 Kemer
48860 Seki
48900 Datca
48960 Turgutreis
49090 Mercimekkale
49100 Mus
49150 Yaygin
49160 Kizilagac
49200 Mus
49400 Malazgirt
49410 Karahasan
49430 Aktuzla
49500 Bulanik
49510 Erentepe
49550 Karaagil
49600 Varto
49610 Caylar
49700 Hasköy
49740 Korkut
50040 Nevsehir
50080 Nevsehir
50100 Nevsehir
50140 Aciböl
50200 Nevsehir
50240 Uchisar
50300 Nevsehir
50400 Ürgüp
50500 Avanos
50530 Ö zkonak
50600 Kozakli
50610 Karahasanli
50650 Ortahisar
50700 Derinkuyu
50760 Kaymakli
50800 Hacibektas
50840 Kalada
50880 Topakli
50900 Gülsehir
50920 Gümüskent
51100 Nigde
51200 Nigde
51230 Nigde
51240 Nigde
51250 Nigde
51270 Nigde
51600 Altunhisar
51660 Camardi
51700 Bor
51730 Kemerhisar
51800 Ciftlik
51900 Ulukisla
51910 Ciftehan
52010 Gü lyali
52020 Kabadüz
52100 Ordu
52200 Ordu
52300 Ünye
52310 Caybasi
52320 Ikizce
52330 Tekkiraz
52400 Fatsa
52410 Balaman
52420 Catalpinar
52430 Camas
52430 Tasoluk
52520 Kabatas
52600 Gölköy
52610 Gürgentepe
52700 Korgan
52750 Persembe
52800 Kumru
52850 Ulubey
52900 Mesudiye
52910 Topcan
52930 Yesilce
52950 Akkus
53010 Rize
53020 Rize
53070 Rize
53100 Rize
53200 Cayeli
53210 B? ?yükköy
53300 Pazar
53350 Güneysu
53400 Ardesen
53500 Kalkandere
53550 Hemsin
53600 Ividere
53650 Ikizdere
53670 Gü neyce
53700 Findikli
53750 Camilhemsin
53800 Gündogdu
53850 Pehlivantasi
53900 Derepazari
53950 Müderrisler
54030 Adapazari
54040 Adapazari
54050 Adapazari
54060 Adapazari
54100 Adapazari
54110 Ferizli
54130 Kazimpasa
54160 Sögütlü
54200 Adapazari
54300 Hendek
54320 Karadere
54400 Akyazi
54420 Dokurcun
54430 Karapürcek
54500 Karasu
54580 Arifiye
54600 Sapanca
54650 Kaymarca
54700 Geyve
54750 Tarakli
54800 Kocaali
54840 Ortaköy
54900 Pamukova
54950 Alifuatpasa
54970 Dogancay
55020 Samsun
55030 Samsun
55040 Samsun
55050 Samsun
55060 Samsun
55070 Samsun
55080 Samsun
55100 Samsun
55200 Atakum
55200 Aybasti
55200 Samsun
55300 Tekkek? ?y
55400 Bafra
55410 Bafra
55420 Ballica
55440 Kolay
55500 Carsamba
55510 Dikbiyik
55530 Salipazari
55550 Ayvacik
55600 Terme
55700 Havza
55760 Ladik
55780 Seyhli
55800 Alacan
55850 Kavak
55860 Asarcik
55900 Vezhirköprü
55910 K? ?prübasi
56030 Siirt
56090 Baggöze
56100 Siirt
56200 Siirt
56460 Baykan
56500 Kurtalan
56530 Baglica
56700 Pervari
56720 Doganca
56760 Sirvan
56770 Özpinar
56800 Eruh
56870 Aydinlar
57000 Sinop
57200 Boyabat
57300 Saraydüz? ?
57400 Ayancik
57500 Yenikonak
57600 Gerze
57660 Dikmen
57700 Duragan
57710 Cerciler
57800 Erfelek
57900 Tü rkeli
57910 Heladi
58010 Sivas
58020 Sivas
58030 Sivas
58040 Sivas
58050 Sivas
58060 Sivas
58070 Sivas
58080 Sivas
58140 Sivas
58180 Bedirli
58210 Karacayir
58220 Karayün
58230 Kayadibi
58300 Divrigi
58340 Gedikbasi
58365 Sincan
58380 Ulas
58400 Sarkisla
58420 Akcakisla
58470 Altinyala
58500 Yildizeli
58510 Circir
58520 Direkli
58540 Yavu
58580 Yenicubuk
58600 Susehri
58620 Gökcekent
58630 Gölova
58660 Koyulhisar
58670 Ortakent
58700 Zara
58710 Beypinari
58720 Bolucan
58730 Serefiye
58760 Hafik
58780 Dogansar
58800 Gürü n
58810 Konakpinar
58830 Yazyurdu
58840 Gemerek
58900 Kangal
58910 Alacahan
58920 Cetinkaya
58930 Deliktas
58950 Kavak
58980 Imranli
58990 Karacaören
59030 Tekirdag
59100 Tekirdag
59200 Tekirdag
59300 Malkara
59400 Hayrabolu
59500 Cerkezköy
59560 Mürefte
59600 Saray
59700 Muratli
59740 Marmara Eregli
59760 Yeni Ciftlik
59800 Sarköy
59850 Corlu
59860 Corlu
60030 Tokat
60060 Tokat
60070 Tokat
60090 Tokat
60100 Tokat
60110 Tokat
60150 Camlibel
60200 Tokat
60300 Turhal
60330 Dökmetepe
60400 Zile
60430 Igdir
60500 Erbaa
60540 Karakaya
60550 Doganyurt
60600 Niksar
60620 Basciftlik
60670 Artova
60700 Resabiye
60710 Bereketli
60800 Pazar
60860 Yesilyurt
60870 Sulusaray
60900 Almus
61030 Trabzon
61040 Trabzon
61080 Trabzon
61100 Trabzon
61130 Trabzon
61140 Trabzon
61150 Trabzon
61180 Caglayan
61200 Trabzon
61250 Yomra
61300 Akcaabat
61390 Düziköy
61400 Vakfikebir
61420 Carsibasi
61450 Hayrat
61500 Tonya
61530 Kusluca
61550 Tashanpazari
61600 Sürmene
61630 Köprü basi
61670 Salpazari
61700 Arakli
61720 Dagbasi
61750 Macka
61770 Esiroglu
61800 Besikdüzü
61830 Of
61850 Kiyicik
61900 Arsin
61940 Caykara
61950 Dernekpazari
61960 Uzunböl
62000 Tunceli
62400 Hozat
62500 Pertek
62510 Pinarlar
62600 Cemisgezek
62610 Akcapinar
62630 Gedikler
62700 Pülümür
62800 Mazgirt
62810 Akpazar
62900 Ovacik
62950 Nazimiye
63040 Sanliurfa
63050 Sanliurfa
63100 Sanliurfa
63130 Sanliurfa
63150 Sanliurfa
63180 Akziyaret
63190 Camlidere
63200 Sanliurfa
63400 Birecik
63430 Börgürtlen
63500 Akcakale
63510 Harran
63570 Ceylanpinar
63600 Siverek
63620 Karakeci
63700 Viransehir
63800 Suruc
63810 Mürsitpinar
63850 Bozova
63870 Kanliavsar
63880 Yaylak
63900 Hilvan
63950 Halfeti
64100 Usak
64110 Usak
64160 Usak
64170 Usak
64200 Usak
64300 Usak
64500 Banas
64600 Esme
64700 Karahalli
64800 Sivasli
64900 Ulubey
65040 Van
65060 Van
65080 Van
65100 Van
65130 Van
65200 Van
65210 Ercek
65230 Karagündü z
65300 Van
65400 Ercis
65450 Kocapinar
65500 Muradiye
65600 Baskale
65610 Albayrak
65700 Gevas
65710 Bacesaray
65800 Özalp
65830 Saray
65870 Catak
65880 Narli
65900 Gürpinar
65910 Güzelsu
65930 Kirkgecit
65940 Yalinca
65970 Caldiran
66100 Yozgat
66130 Musabeyli
66140 Osmanpasa
66160 Yozgat
66200 Yozgat
66300 Akdagmadeni
66320 Saraykent
66400 Bogazliyan
66470 Yenifakili
66490 Yenipazar
66500 Cekerek
66510 Aydincik
66540 Kadisehri
66600 Cayiralan
66620 Candir
66650 Sarikaya
66670 Hasbek
66700 Sorgun
66760 Eymir
66800 Sefaatli
66900 Yerköy
66910 Salmanli
67020 Zonguldak
67030 Zonguldak
67040 Zonguldak
67070 Zonguldak
67100 Zonguldak
67150 Catalagzi
67180 Eflani
67200 Karabük
67220 Karabük
67290 Karabük
67300 Eregli
67320 Eregli
67380 Ormanli
67390 Kandilli
67500 Kilimli
67540 Yenice
67600 Kozlu
67660 Hisarönü
67670 Gökcebey
67700 Safranbolu
67720 Ovacuma
67800 Devrek
67840 Egerci
67850 Alapli
67890 Beycuma
67900 Caycuma
67960 Persembe
67970 Saltukova
68100 Aksaray
68190 Sultanhani
68200 Aksaray
68220 Taspinar
68240 Yesilova
68400 Ortaköy
68450 Balci
68500 Gü zelyurt
68600 Agacören
68700 Sariyahsi
68800 Eskil
68900 Gü lagac
69000 Bayburt
69230 Maden
69400 Demirözü
69500 Aydintepe
70100 Karaman
70120 Kilbasan
70160 Yesildere
70200 Karaman
70400 Ermenek
70460 Katanci
70500 Ayranci
70600 Kazimkarabekir
70620 Kizilyaka
70700 Basyayla
70800 Sariveliler
70810 Göktepe
71100 Kirikkale
71200 Kirikkale
71300 Kirikkale
71400 Kirikkale
71450 Yahsiyan
71460 Bahsili
71500 Karakecili
71520 Baliseyh
71600 Cerikli
71700 Delice
71800 Keskin
71810 Celebi
71900 Sulakyurt
72040 Batman
72050 Batman
72060 Batman
72070 Batman
72200 Besiri
72210 Beycayiri
72300 Gercüs
72310 Kayapinar
72350 Hasankeyf
72400 Kozluk
72410 Bekirhan
72420 Tuzlagöze
72500 Sason
73000 Sirnak
73200 Cizre
73300 Idil
73400 Silopi
73500 Habur
73600 Uludere
73630 Ortabag
73700 Güclükonak
73800 Beytü ssebap
74020 Arit
74100 Bartin
74200 Bartin
74300 Amasra
74400 Kozcagiz
74410 Kumluca
74500 Kurucasile
74600 Ulus
75000 Ardahan
75200 Hasköy
75300 Yalnizcan
75400 Cildir
75550 Kurtkale
75600 Damal
75700 Göle
75750 Cayirbasi
75800 Posof
75900 Hanak
76000 Igdir
76500 Aralik
76700 Karakoyumlu
76800 Tasburun
76900 Tuzluca
76950 Gaziler
80000 Istanbul
80020 Istanbul
80030 Istanbul
80040 Istanbul
80050 Istanbul
80060 Istanbul
80070 Istanbul
80080 Istanbul
80090 Istanbul
80120 Istanbul
80140 Istanbul
80150 Istanbul
80170 Istanbul
80200 Istanbul
80220 Istanbul
80230 Istanbul
80240 Istanbul
80250 Istanbul
80260 Istanbul
80270 Istanbul
80280 Istanbul
80290 Istanbul
80300 Istanbul
80310 Istanbul
80320 Istanbul
80330 Istanbul
80340 Istanbul
80350 Istanbul
80360 Istanbul
80370 Istanbul
80410 Istanbul
80430 Istanbul
80440 Istanbul
80480 Istanbul
80490 Istanbul
80540 Istanbul
80600 Istanbul
80620 Istanbul
80630 Istanbul
80640 Istanbul
80650 Istanbul
80660 Istanbul
80680 Istanbul
80690 Istanbul
80700 Istanbul
80750 Istanbul
80790 Istanbul
80810 Istanbul
80820 Istanbul
80830 Istanbul
80840 Istanbul
80850 Istanbul
80870 Istanbul
80880 Istanbul
80890 Istanbul
80900 Istanbul
81010 Istanbul
81020 Istanbul
81030 Istanbul
81040 Istanbul
81050 Istanbul
81060 Istanbul
81070 Istanbul
81080 Istanbul
81090 Istanbul
81100 Istanbul
81110 Istanbul
81120 Istanbul
81130 Istanbul
81140 Istanbul
81150 Istanbul
81160 Istanbul
81170 Istanbul
81180 Istanbul
81190 Istanbul
81200 Istanbul
81210 Istanbul
81220 Istanbul
81230 Istanbul
81240 Istanbul
81250 Istanbul
81260 Istanbul
81270 Istanbul
81300 Istanbul
81310 Istanbul
81320 Istanbul
81330 Büyükada
81330 Istanbul
81340 Heybeliada
81340 Istanbul
81350 Burgazada
81350 Istanbul
81360 Istanbul
81360 Kinaliada
81410 Istanbul
81420 Istanbul
81430 Istanbul
81440 Istanbul
81450 Istanbul
81460 Istanbul
81480 Istanbul
81490 Istanbul
81500 Istanbul
81510 Istanbul
81520 Istanbul
81530 Istanbul
81540 Istanbul
81550 Istanbul
81560 Istanbul
81570 Istanbul
81580 Istanbul
81610 Istanbul
81620 Istanbul
81630 Istanbul
81640 Istanbul
81650 Istanbul
81660 Istanbul
81690 Istanbul
81700 Istanbul
81700 Tuzla
81710 Istanbul
81730 Istanbul
81730 Ömerli
81740 Agya
81800 Istanbul
81800 Sile
81850 Cianrcik
81890 Yalova Kaplicalari
81900 Yalova
81910 Yalova